Podniesienie limitów zwolnień to efekt wzrostu o ponad 6 proc. cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku. Dlaczego te 6 proc. ma znaczenie? Otóż przepisy wskazują, że w sytuacji, gdy następuje wzrost cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku o ponad 6 proc., wówczas minister podwyższa – w stopniu odpowiadającym wzrostowi tych cen – limity zwolnień określone w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Minister zastosował się do tych wytycznych i przygotował projekt nowelizacji przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Aby wartość cen prawidłowo ustalić należy spojrzeć na komunikaty prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Z komunikatu GUS z 15 lipca 2022 r. w sprawie wskaźnika cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku w II kwartale 2022 r. (M.P. poz.708) wskaźnik cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku w II kwartale 2022 r. w stosunku do I kwartału 2022 r. wyniósł 103,1 (wzrost cen o 3,1 proc.). Na podstawie ogłaszanych w okresie od pierwszego kwartału 2003 r. do drugiego kwartału 2022 r. komunikatów Prezesa GUS w sprawie wskaźnika cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku Minister Finansów ustalił, że skumulowany indeks wskaźników wynosi 108,27. W konsekwencji nastąpił wzrost cen o 8,27 proc. To o 2,27 proc. więcej niż wymagane przepisami 6 proc.
Zwolnienia podzielone na grupy
Ustawa o podatku od spadków i darowizn limit zwolnień z tego podatku określa przez klasyfikację podatników w odpowiednich grupach. Przepisy definiują trzy grypy podatkowe, a przynależność danej osoby do jednej z nich definiuje jej pokrewieństwo z osobą, która otrzymuje darowiznę bądź dziedziczy spadek.
Ustawa zwalnia z podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł przez 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami. Limity tych zwolnień obowiązują dziś. Nowelizacja przepisów przewiduje podniesienie tych kwot. Pierwszy z limitów ma wynieść 10 434 zł, a drugi – 20 868 zł.
Do I grupy podatkowej zaliczani są: małżonkowie (mąż i żona); zstępni (córka, syn, wnuki i prawnuki); wstępni (matka, ojciec, dziadek, babcia); pasierb, synowa, zięć, rodzeństwo; ojczym, macocha i teściowie. W ramach grupy I mamy do czynienia również z grupą zerową, która nie musi odprowadzać podatku nawet po przekroczeniu ustawowych limitów. Musi jednak zawiadomić skarbówkę o otrzymaniu darowizny lub spadku. Do grupy zerowej zaliczani są: małżonek (obecny); zstępni (syn, córka, wnuki, prawnuki); wstępni (matka, ojciec, dziadkowie); rodzeństwo; ojczym i macocha.
Do II grupy podatkowej zaliczani są: zstępni rodzeństwa (siostrzeniec, bratanek); rodzeństwo rodziców (wuj, ciotka); zstępni i małżonkowie pasierbów; małżonkowie rodzeństwa (żona brata); rodzeństwo małżonków (szwagier); małżonków rodzeństwa małżonków (np. żona brata męża); małżonkowie innych zstępnych (np. żona wnuczka).
Ustawa o podatku od spadków i darowizn wskazuje, że opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Po wejściu w życie planowanych zmian wspomniane limity wyniosą: 10 434 zł, 7878 zł i 5308 zł.
Podatek do zapłaty
Jeśli jednak podatnik otrzymujący darowiznę lub spadek ze zwolnienia nie może skorzystać (bo np. nie przysługuje mu zwolnienie z podatku na podstawie przepisów wynikających z ustawy) lub nie skorzystał (bo np. nie dopełnił ustawowego warunku zgłoszenia darowizny) konieczne będzie uregulowanie należności wobec fiskusa. I również w tym przypadku kwota podatku będzie zależeć od stopnia pokrewieństwa, czyli grupy podatkowej, ale również od kwoty otrzymanej w darowiźnie bądź spadku. Aby podatek prawidłowo określić trzeba posłużyć się skalą podatkową. Przedstawmy ją już po waloryzacji ministra finansów, zgodnie z projektem nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Dziś wszystkie limity są nieco niższe. Pierwszy próg wynosi 10 278 zł. Drugi próg wynosi obecnie 20 556 zł. Z kolei kwoty niezbędne do wyliczenia podatku dziś wyglądają następująco: dla I grupy podatkowej przy darowiźnie w II przedziale – 308 zł i 30 gr. W III przedziale jest to 822 zł 20 gr. Dla II grupy podatkowej są to kwoty w II przedziale 719 zł 50 gr, a w III – 1644 zł 50 gr. Dla III grupy podatkowej są to dziś kwoty w II przedziale – 1233 zł 40 gr, a w III – 2877 zł 90 gr.
Zmienione limity dla rozliczeń podatku od spadków i darowizn mają wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszeniu noweli w Dzienniku Ustaw.
