Z nowej, czyli z końca maja tego roku, ustawy o fundacjach rodzinnych cieszyli się niemal wszyscy przedsiębiorcy rodzinni. Ułatwiała w sposób realny wiele spraw związanych z prowadzeniem oraz z sukcesją firm rodzinnych. Teraz środowisko przedsiębiorców jest poruszone. I – co tu dużo mówić – słusznie zniesmaczone. W innej ustawie, mającej również na nich wpływ, wprowadzono znaczące utrudnienie dla prowadzonej działalności gospodarczej.
Wymagana ma być zgoda urzędu
Dotychczas fundacja rodzinna mogła bez zgody Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) nabywać nieruchomości rolne od swoich fundatorów, co było dla rodzinnej firmy naturalnym i przyjaznym rozwiązaniem. Mogła też, już po nabyciu takiej nieruchomości, wydzierżawić je osobie, którą uważa za przyjaznego fundacji beneficjenta (tak taka osoba jest określana w ustawie). Z kolei w razie rozwiązania fundacji rodzinnej tenże beneficjent, będący osobą bliską dla fundatora, mógł bez zgody KOWR otrzymać nieruchomość rolną jako mienie pozostałe po rozwiązaniu fundacji.
Jak zepsuto dobrą ustawę?
Przez lipcową nowelizację ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw znacznie utrudniono wnoszenie przez fundatora nieruchomości do utworzonej fundacji rodzinnej, co już wydaje się działaniem legislatorów co najmniej niezrozumiałym. Nawet jeżeli fundacja rodzinna stanie się już właścicielem nieruchomości rolnych, to przez okres pięciu lat od momentu ich nabycia nie może ich ani sprzedać, ani nawet oddać celem korzystania przez wskazanych beneficjentów. Nawet jeżeli będą oni osobami bliskimi dla fundatora.
To jednak jeszcze nie wszystkie niekorzystne, utrudniające działalność i rozwój firm rodzinnych zmiany. W razie likwidacji fundacji bez zgody KOWR (a jakże, jakiś organ zawsze musi wydawać na coś zgody!) nie będzie możliwe wydanie nieruchomości rolnej wspomnianym beneficjentom. W konsekwencji część majątku rodzinnego w postaci nieruchomości rolnych nie będzie mogła zostać w bezpieczny sposób ulokowana w fundacji rodzinnej.
Do czego to będzie prowadzić? Do rozdrabniania tej części majątku rodzinnego pomiędzy wiele podmiotów.
A przecież inicjatorom ustawy o fundacjach rodzinnych słusznie zależało na konsolidowaniu majątku rodzinnego w jednym podmiocie (firmie rodzinnej) i na zabezpieczeniu jego składników przed ryzykami związanymi z podziałem pomiędzy różne podmioty. Czyli na bogaceniu się i rozwoju firm rodzinnych.
Nowe prawo uderzy we wszystkich
Nowelizacja ustawy o nieruchomościach rolnych uderzy we wszystkich przedsiębiorców rodzinnych, którzy utworzyli lub tylko planują utworzyć swoją fundację. Ograniczy bowiem swobodę wyposażania jej w składniki mienia stanowiącego majątek rodzinny, uderzając zwłaszcza w fundatorów posiadających w majątku rodzinnym nieruchomości rolne wykorzystywane do produkcji rolniczej.
Apel środowiska firm rodzinnych
Zarząd jednego ze stowarzyszeń skupiających firmy rodzinne przesłał nam oświadczenie o charakterze apelu, cytujemy je zamiast podsumowania własnego:
„Narusza to zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i do stanowionego przez nie prawa, której wyrazem jest możliwość planowania i prowadzenia swoich przedsięwzięć przez obywatela w zaufaniu, iż nie naraża się na niekorzystne skutki prawne swoich decyzji lub działań. Fundatorzy, podejmując decyzję o utworzeniu fundacji rodzinnej, działali w zaufaniu, że w stosunku do fundacji rodzinnej stosowane będą odpowiednie ułatwienia związane z nabywaniem nieruchomości rolnych od swoich fundatorów – zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Należy podkreślić, iż ułatwienia te dotyczą jedynie sytuacji nabycia nieruchomości rolnych przez fundację rodzinną od jej fundatora, a nie dowolnej osoby trzeciej. Tym samym nie może stanowić uzasadnienia do projektowanej zmiany zrównanie nabycia nieruchomości rolnej przez fundację rodzinną od jej fundatora z innymi osobami prawnymi (w tym również z kapitałem obcym), które nabywałyby nieruchomość rolną od dowolnej osoby trzeciej. Fundacja rodzinna jest instytucją prawną stanowiącą element sukcesji pokoleniowej, sukcesji w rodzinie. Przekazanie majątku do fundacji rodzinnej ma chronić go przed podziałem, służyć kumulacji rodzinnego majątku w jednym ręku – fundacji rodzinnej – co wielokrotnie sam ustawodawca podkreślał w uzasadnieniu do ustawy o fundacji rodzinnej”.
