Jedną z opłat ściśle powiązanych z wysokością płacy minimalnej jest składka zdrowotna. Płaca ta, wyjątkowo podnoszona jest w tym roku dwa razy – w styczniu do 3490 zł (co już nastąpiło) oraz w lipcu – do 3600 zł. W konsekwencji dwa razy rośnie także np. oparty o płacę minimalną tzw. mały ZUS.
Przypomnijmy, że niektóre firmy mogą płacić przez 2 lata obniżone (preferencyjne) składki na ZUS. Aby z takich składek korzystać przedsiębiorca musi spełniać dwa warunki. Po pierwsze nie może prowadzić lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej nie mógł prowadzić innej pozarolniczej działalności. Musi to być zatem jego nowa i jedyna firma. Po drugie, przedsiębiorca taki nie może wykonywać działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym pracował na etacie i wykonywał czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności.
W przeciwieństwie do takich preferencyjnych stawek ZUS, które rosną razem z płacą minimalną i zmienią się w 2023 r., minimalna składka zdrowotna poniesiona zostanie w tym roku tylko raz. Mimo że nawet na stronach rządowych można było na początku spotkać się z informacją o dwukrotnej zmianie, co sprostował później ZUS.
Minimalny ZUS rośnie tylko raz, bo w tym przypadku obowiązuje inna zasada niż przy składkach dla osób korzystających z małego ZUS.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w tym przypadku składka zdrowotna ustalana jest od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego. Tym zaś jest 1 lutego 2023 r., bo rok składkowy dla większości ubezpieczonych trwa od 1 lutego 2023 r. do 31 stycznia 2024 r.
Minimalna składka zdrowotna dla tych grup podatników będzie zatem jednakowa w okresie od 1 lutego 2023 r. do 31 stycznia 2024 r. (raz jeszcze należy podkreślić, że nie będzie zmiany tej składki w lipcu) i wyniesie 314,10 zł.
Składkę zdrowotną w minimalnej wysokości opłacają przedsiębiorcy, dla których składka wyliczona według normalnych zasad jest niższa niż 9 proc. minimalnego wynagrodzenia. Wspomniane ogólne zasady przewidują, że składka zdrowotna wynosi co do zasady w przypadku przedsiębiorców opodatkowanych według skali podatkowej – 9 proc. dochodu pomniejszonego o składki ZUS. Dla podatników liniowego PIT jest to z kolei 4,9 proc. tak ustalonej podstawy.
Jeśli zatem np. przedsiębiorca na liniowym PIT ustali, że jego dochód będący podstawą wyliczenia składki wynosi 3000 zł, a składka to 3000 zł x 4,9 proc. czyli 147 zł, to musi na konto ZUS (ZUS zajmuje się poborem składki zdrowotnej, którą następnie przekazuje do NFZ) wpłacić nie 147, ale 314,10 zł.
Przypomnijmy, że w całym 2022 r. oraz w styczniu 2023 r. płacona składka zdrowotna nie mogła być w tym przypadku niższa niż 271 zł miesięcznie. Składka wzrosła zatem o ponad 40 zł miesięcznie. Jest to o tyle istotne, że składka w minimalnej wysokości musi być opłacona także wtedy, gdy przedsiębiorca ma znikome dochody, lub nie ma ich wcale (czyli gdy ponosi straty).
I tu ważne zastrzeżenie. Zasady te nie mają zastosowania do podatników ryczałtu, ponieważ w ich przypadku stawki składki zdrowotnie są stałe w poszczególnych progach przychodowych i tak np. dla przychodów do 60 tys. zł rocznie, składka zdrowotna w całym 2023 r. (tu rok składkowy jest taki sam jak rok podatkowy) wynosi 376,16 zł i jest to najniższa kwota jaką może wpłacać podatnik ryczałtu.
Na zakończenie warto też dodać, że dla podatników karty podatkowej składka zdrowotna w całym 2023 roku wyniesie 9 proc. jej podstawy wymiaru, którą w tym przypadku jest kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku. Zatem w tym przypadku składka wynosi 314,10 zł.
Z kolei dla osób prowadzących działalność gospodarczą inną niż opodatkowana skalą podatkową, podatkiem liniowym, ryczałtem lub kartą podatkową, a także dla osób współpracujących z przedsiębiorcą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa niż 5224,46 zł. Odpowiada ona 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2022 r., włącznie z wypłatami z zysku. W tym przypadku, składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2023 r., począwszy od składek należnych od 1 stycznia 2023 r., nie może być więc niższa niż 470,20 zł (tj. 9,00 proc. podstawy wymiaru).
