Wydane w grudniu ub.r. objaśnienia podatkowe Ministerstwa Finansów to 30-stronicowy dokument zawierający ogólne wyjaśnienia na temat podmiotów pełniących funkcję płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, rodzajów oświadczeń i wniosków, zasad ich składania oraz skutków, jakie wywołują. Co ważne, objaśnienia uwzględniają stan prawny obowiązujący od 1 stycznia 2023 r.
Ważne: Resort finansów w wydanych objaśnieniach przede wszystkim przypomniał, kto jest płatnikiem. Płatnikiem zaliczek jest: osoba fizyczna (nie tylko prowadząca działalność gospodarczą), osoba prawna i jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej obowiązana na podstawie przepisów ustawy o PIT do obliczenia i pobrania od podatnika zaliczek oraz ich wpłacenia we właściwym terminie organowi podatkowemu.
MF w wydanym dokumencie omówiło następujące oświadczenia i wnioski:
– oświadczenie o stosowaniu/niestosowaniu pomniejszenia zaliczki o kwotę stanowiącą nie więcej niż 1/12 kwoty zmniejszającej podatek,
– oświadczenie o zamiarze preferencyjnego opodatkowania dochodów z małżonkiem albo jako osoba samotnie wychowująca dziecko,
– oświadczenie o stosowaniu ulgi na powrót, ulgi dla rodzin 4+ oraz ulgi dla pracujących seniorów,
– wniosek o stosowanie/niestosowanie ulgi dla młodych,
– wniosek o stosowanie/niestosowanie kosztów uzyskania przychodów,
– wniosek o stosowanie wyższej stawki podatku,
– wniosek o niepobieranie zaliczek.
Wszystkie te dokumenty podatnicy składają płatnikom na piśmie lub w inny sposób przyjęty przez płatnika, np. poprzez system obowiązujący w danej firmie.
Jest dokument, płatnik musi go przyjąć
Oświadczenia i wnioski podatnicy mogą składać płatnikom w dowolnym momencie roku podatkowego. Jeśli taki dokument zostanie płatnikowi przekazany ma on obowiązek go uwzględnić. Oczywiście nie oznacza to, że dokument złożony dziś, będzie działał od jutra. Tu przepisy precyzują, w jakim terminie prośba podatnika z wniosku lub oświadczenia musi być zastosowana w praktyce. Gdy płatnik dany dokument otrzyma ma obowiązek go uwzględnić najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym go otrzymał. Więcej czasu mają organy rentowe, które też są płatnikami. One uwzględniają prośby podatników najpóźniej od drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym organ rentowy otrzymał dokument od podatnika. Te same terminy mają zastosowanie przy wycofaniu oświadczeń. Te bowiem też mogą być wycofane przez podatników w dowolnym momencie roku.
Jeśli podatnik wycofa złożone oświadczenie lub wniosek, wskazane terminy również stosuje się do takich sytuacji. W przypadku jednak, gdy podatnik się nie wycofa lub nie zmienią się okoliczności mające wpływ na złożone dokumenty (o zmianie okoliczności płatnika powinien zawiadamiać podatnik), oświadczenia podatnika są obowiązujące również w kolejnych latach. Wyjątkiem są sytuacje, gdy np. zostanie rozwiązana umowa z podatnikiem. Wówczas jego oświadczenia złożone pracodawcy (płatnikowi) wygasają.
Zmniejszenie podatku
W związku z tym, że objaśnienia MF dotyczą dokumentów, które mają wpływ na wysokość zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych trzeba przypomnieć – co robi MF w swoich wytycznych – czym jest kwota zmniejszająca podatek.
Kwota zmniejszająca podatek jest pojęciem związanym z progresywną skalą PIT. Od 1 lipca 2022 r. obowiązuje skala ze stawkami 12 proc. i 32 proc. Stawka PIT na poziomie 12 proc. ma zastosowanie do pierwszego przedziału skali podatkowej nieprzekraczającego 120 000 zł. Stosowanie stawki 32-proc. rozpoczyna się od kwoty 120 001 zł. Próg dochodowy to 120 000 zł, natomiast kwota zmniejszająca podatek to 3600 zł.
Kwota zmniejszająca podatek wpływa na kwotę zwolnienia z PIT. Od 1 stycznia 2022 r. roczna kwota wolna wynosi 30 000 zł, co przy stawce 12-proc. wynika z obliczenia: 3600 zł ÷ 12% = 30 000 zł. Kwota wolna w wysokości 30 000 zł oraz kwota zmniejszająca podatek 3600 zł mają zastosowanie do dochodów całorocznych (uzyskanych od początku roku podatkowego). Do dochodów miesięcznych – od których płatnicy podatku dochodowego obliczają zaliczki na PIT – ma zastosowanie 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, czyli 300 zł (3600 zł ÷ 12 miesięcy). Jej odpowiednikiem jest miesięczna kwota wolna w wysokości 2500 zł (300 zł ÷ 12%, odpowiednio 30 000 zł ÷ 12 miesięcy).
Podatnik nie zapłaci PIT od dochodu, którego podstawa opodatkowania nie przekracza 2500 zł i płatnik pomniejsza ją o 300 zł (2500 zł x 12% – 300 zł = 0 zł).
Z objaśnień MF wynika, że większość płatników pomniejsza zaliczki o 300 zł, jeśli podatnik złoży stosowne oświadczenie. Ważne jest jednak to, że oświadczenie o zastosowaniu pomniejszenia o 300 zł podatnik może złożyć tylko jednemu płatnikowi. Możliwe jest również pomniejszenie zaliczek o 150 zł lub 100 zł. Wówczas to 300 zł jest po prostu podzielone na mniejsze kwoty i jest to rozwiązanie, które może interesować osoby uzyskujące przychody z więcej niż jednego źródła, ale z żadnego podstawa opodatkowania nie jest wyższa niż 2500 zł. Trzeba tylko pamiętać, że oświadczenie o stosowaniu pomniejszenia zaliczki o wskazaną kwotę (jednemu płatnikowi 300 zł, dwóm po 150 zł albo trzem po 100 zł) można złożyć maksymalnie trzem płatnikom.
Objaśnienia MF wyjaśniają też inne zagadnienia związane z pomniejszaniem zaliczek na PIT. Wśród nich są m.in. kwestie kosztów uzyskania przychodów, np. w zakresie dojazdu do pracy czy 50 proc. kosztów uzyskania przychodów, które stosuje się do prac twórczych. Resort finansów wyjaśnił także kwestie dotyczące m.in. wniosków o stosowaniu ulgi dla młodych, stosowanie wyższej stawki podatku i niepobierania zaliczek na PIT.
Objaśnienia MF zawierają także odpowiedzi MF na najczęściej zadawane pytania. Warto, aby do tego dokumentu sięgnęli przede wszystkim płatnicy, ale również podatnicy. Pierwsi mogą upewnić się, czy prawidłowo rozliczają podatników. Z kolei drudzy mogą sprawdzić, jakie mają prawa i obowiązki w zakresie składania oświadczeń i wniosków płatnikom.