Społeczność polska na Ukrainie szacowana jest na 500 tysięcy – do nawet ponad milion osób. Najważniejszymi obszarami życia Polaków na Ukrainie jest Ukraina Zachodnia i Środkowa, niemniej środowiska polskie istnieją i działają także na wschodzie kraju.
Od 2008 r. nasi rodacy mieszkający na Ukrainie mają możliwość uzyskania Karty Polaka – dokumentu oficjalnie potwierdzającego przynależność do narodu polskiego i dającego szereg przywilejów i świadczeń, jak np. bezpłatna wiza do Polski, prawo do pracy z chwilą podjęcia decyzji o osiedleniu w Polsce, specjalne świadczenia pieniężne oraz szybka ścieżka uzyskania polskiego obywatelstwa.
Od wybuchu wojny na Ukrainie Pełnomocnik Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą Jan Dziedziczak podjął szereg działań pomocowych skierowanych właśnie do tej grupy osób – naszych rodaków z Ukrainy oraz ich bliskich, którzy uciekając przed wojną znaleźli schronienie w Polsce. Działania te stanowią rozwinięcie – w duchu Karty Polaka – ogromnego programu rządowego skierowanego do wszystkich uchodźców z Ukrainy.
Na polecenie Jana Dziedziczaka trzy największe organizacje pozarządowe działające na rzecz Polonii i Polaków za granicą: Fundacja „Wolność i Demokracja”, Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie” oraz Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, od 1 marca 2022 r. realizują specjalny program „Pomoc Polakom z Ukrainy”. Projekt obejmuje wszelakie wsparcie, m.in. finansowe, medyczne, prawnicze, ale też kursy języka polskiego czy adaptacji zawodowej. By podołać temu ogromnemu zadaniu utworzono centralne biuro koordynacyjno-informacyjne z infolinią pomocową dla uchodźców i 13 lokalnych punktów pomocowo-konsultacyjnych.
Równolegle na Ukrainie cały czas realizowanych jest szereg programów dla rodaków, którzy pomimo wojny zdecydowali się nie opuszczać swoich domów. Prowadzą je: Fundacja „Wolność i Demokracja”, Fundacja „Pomoc Polakom na Wchodzie”, Fundacja „Polski Zespół Humanitarny” oraz Stowarzyszenie „Klasztor Węgrów – Centrum Dialogu Kultur”. Programy te obejmują m.in.: pomoc w ewakuacji z zagrożonych terenów, wsparcie medyczne oraz żywnościowe, pomoc rzeczową i finansową dla organizacji polskich na Ukrainie, polonijnych liderów i parafii rzymskokatolickich. Na Ukrainie pracuje też 15 ośrodków polonijnych, które pełnią funkcje centrów koordynacyjno-pomocowych z przeznaczeniem, w zależności od potrzeb, na organizację punktów medycznych, jadłodajni, transportu oraz niezbędnych usług.