Sprzedaż udziałów w spółkach jest naturalnym procesem gospodarczym. Trzeba jednak pamiętać, że zbywając akcje, po stronie sprzedającego powstaną pewne obowiązki względem fiskusa. Chodzi dokładnie o zapłatę PIT od uzyskanego w ten sposób dochodu. Jak dokładnie ten dochód ustalić? Pewne wskazówki znajdziemy w jednej z najnowszych interpretacji indywidualnych (nr 0113-KDIPT2-3.4011.87.2022.1.MS) dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Źródło a podatek
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody (z pewnymi wyjątkami określonymi w ustawie o PIT) oraz dochody, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Wśród źródeł przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych. Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się przychody z odpłatnego zbycia udziałów/akcji, udziałów w spółdzielni oraz papierów wartościowych. Pozostaje nam jeszcze wyjaśnić, co z podatkiem.
Z ustawy o PIT wynika, że od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, w tym z realizacji praw wynikających z tych instrumentów, z odpłatnego zbycia udziałów/akcji, z odpłatnego zbycia udziałów w spółdzielni oraz z tytułu objęcia udziałów/akcji albo wkładów w spółdzielni w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19 proc. uzyskanego dochodu.
Skoro podatek jest płacony od dochodu to oznacza, że dochodem jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z odpłatnego zbycia udziałów/akcji albo udziałów w spółdzielni a kosztami uzyskania przychodów.
Koszty do ustalenia
Przy zbyciu udziałów/akcji wysokość kosztów należy ustalić na podstawie art. 22 ust. 1f oraz art. 23 ust. 1 pkt 38 i 38c ustawy o PIT. To oznacza, że w przypadku odpłatnego zbycia udziałów/akcji, koszty uzyskania przychodów ustala się – w zależności od sposobu nabycia tych udziałów – na podstawie jednego albo drugiego z wymienionych art. ustawy.
Przepisy przewidują bowiem, że udziały/akcje w spółce m.in. z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być obejmowane za wkład pieniężny – czyli gotówkę, bądź za wkład niepieniężny. Natomiast w zależności od rodzaju wkładu, w zamian za który obejmowane są udziały/akcje ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje odrębne sposoby ustalenia kosztów uzyskania przychodów w razie zbycia tych udziałów/akcji.
Zacznijmy zatem od art. 22. Zgodnie z ust. 1f tego przepisu, w przypadku odpłatnego zbycia udziałów/akcji w spółce objętych w zamian za wkład niepieniężny, na dzień zbycia tych udziałów/akcji, koszt uzyskania przychodów ustala się w wysokości:
1 – określonej zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 7ca albo art. 17 ust. 1 pkt 9 – jeżeli zbywane udziały/akcje zostały objęte w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, w tym również w zamian za wkład niepieniężny w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej;
2 – przyjętej dla celów podatkowych wartości składników przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, wynikającej z ksiąg i ewidencji, określonej na dzień objęcia tych udziałów/akcji, nie wyższej jednak niż wartość tych udziałów/akcji z dnia ich objęcia, określona zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 9.
Z kolei art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT wyłącza pewne wydatki z kosztów. Zgodnie z tą regulacją nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów/akcji oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych – wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów w spółdzielni, udziałów/akcji oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych (z pewnymi zastrzeżeniami).
W konsekwencji – wydatki na objęcie (nabycie) udziałów stanowią koszty zaliczane do kosztów uzyskania przychodów w momencie zbycia tych udziałów. Przy zbyciu udziałów w spółce podatnik niewątpliwie ma prawo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu środki pieniężne, które przeznaczył na objęcie lub nabycie udziałów. Jeśli podatnik takich wydatków nie poniósł, bo np. otrzymał akcje w formie darowizny, kosztów nie uwzględni, bo zwyczajnie nie poniósł wydatków na nabycie udziałów.
