Od początku kwietnia ponownie mamy mechanizm odwrotnego obciążenia VAT. Jednak dotyczy on wąskiej grupy przedsiębiorców i będzie obowiązywał czasowo.
W związku z ogłoszoną 24 marca 2023 r. ustawą z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 2023 r. poz. 556) Polska wprowadza czasowe odwrotne obciążenie podatkiem gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Na czym polega mechanizm odwrotnego obciążenia w VAT?
Mechanizm odwrotnego obciążenia VAT stanowi odstępstwo od generalnej zasady rozliczania tego podatku, zgodnie z którą osobą zobowiązaną do zapłaty VAT należnego jest podatnik dokonujący dostawy towarów lub świadczenia usług. Mechanizm ten polega na tym, że to usługobiorca lub nabywca towaru staje się podatnikiem VAT i to on jest odpowiedzialny za rozliczenie VAT należnego z tytułu nabycia, co do zasady mając jednocześnie prawo do odliczenia podatku naliczonego. W takim przypadku sprzedawca nie powinien wykazywać VAT na swojej fakturze.
Nowe regulacje są jednak przejściowe i dość ograniczone, prawda?
Tak. Będą one obowiązywać od 1 kwietnia 2023 r. do 28 lutego 2025 r. Wprowadzenie takiego rozwiązania dopuszczone jest przez dyrektywę VAT. Nowe czasowe odwrotne obciążenie dotyczy wyłącznie określonych kategorii, tj. dostawy gazu w systemie gazowym, dostawy energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i świadczenia usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych w sytuacji, gdy są one dokonywane bezpośrednio lub za pośrednictwem uprawnionego podmiotu na giełdzie towarowej, w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych lub rynku regulowanym lub zorganizowanej platformie obrotu (OTF), w rozumieniu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.
Czy podatnik powinien powiadomić skarbówkę o stosowaniu odwrotnego obciążenia?
Owszem. Ustawa wprowadziła obowiązek zawiadomienia organu podatkowego o rozpoczęciu dokonywania tych czynności przez dostawcę lub usługodawcę i nabywcę lub usługobiorcę przed dokonaniem pierwszej czynności. Brak złożenia zawiadomienia lub aktualizacji danych podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Dlaczego odwrotne obciążenie nie jest stosowane do innych transakcji?
Mechanizm odwrotnego obciążenia nie jest obcy polskiemu ustawodawstwu. Jako aktualny przykład należy wskazać rozliczanie świadczeń podmiotów zagranicznych (art. 17 ust. 2 ustawy o VAT). W przypadku podmiotów zagranicznych przy spełnieniu określonych warunków mechanizm ten stosowany jest do wszystkich rodzajów towarów i usług, niezależnie od wartości transakcji.
Należy przypomnieć, że mechanizm odwrotnego obciążenia dotyczący tzw. towarów i usług wrażliwych, szerzej stosowany w transakcjach krajowych, został zastąpiony przez mechanizm podzielonej płatności – od 1 listopada 2019 r. Mechanizm ten dotyczył jednak tylko wybranych kategorii towarów (jak np. sprzęt elektroniczny) przy przekroczeniu ustawowego progu wartości oraz określonych usług budowlanych świadczonych przez podwykonawców.
Co nowe regulacje dadzą przedsiębiorcom? Czy to będzie dla nich preferencja (skorzystają na niej)?
Celem nowych przepisów jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, uproszczenie rozliczeń, a przez to zwiększenie konkurencyjności polskiego systemu giełdowego. Należy wskazać, że z tego rozwiązania korzystają już niektóre inne kraje Unii Europejskiej, w tym Niemcy, Hiszpania i Francja.
