Termin na roczne rozliczenie CIT został przesunięty o 3 miesiące. Czy to dobra wiadomość dla przedsiębiorców?
Niewątpliwie, choć nie jest to – jak w dwóch latach poprzednich – także konsekwencją przesunięcia o 3 miesiące terminu dla sporządzenia rocznych sprawozdań finansowych. W tym roku ustawodawca nie zdecydował się bowiem na taki krok argumentując to przede wszystkim ustaniem stanu pandemii.
Kalkulacja rocznej kwoty zobowiązania podatkowego w CIT następuje na podstawie ostatecznych danych rachunkowych, niezbędnych choćby dla określenia wyniku finansowego będącego podstawą do sporządzenia kalkulacji podatku (tzw. przejściówki), określenia innych limitów podatkowych czy wartości zwolnień lub ulg. W tym roku takie ustalenie przez ustawodawcę terminów dla sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego i złożenia rocznej deklaracji CIT zapewniają, że dane te będą już dostępne na 3 miesiące przed upływem terminu podatkowego, co umożliwi przedsiębiorcom skoncentrowanie się w większym stopniu na kalkulacji podatku w tym zakresie. A koncentracja (i cierpliwość) będzie tego roku szczególnie wskazana, jako że ustawodawca nie oszczędzał w 2022 r. przedsiębiorców i ich służb finansowo-księgowych.
Pomimo to minister finansów w uzasadnieniu do projektu stosownego rozporządzenia motywuje odroczenie terminu na złożenie deklaracji CIT „dynamicznie zmieniającą się sytuacją makroekonomiczną, jak również wpływem na sytuację gospodarczą agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę”. MF podkreśla, że „późniejszy termin rozliczenia zapewni podatnikom większy komfort i bezpieczeństwo w realizacji obowiązków podatkowych w związku z dynamicznie zmieniającą się sytuacją makroekonomiczną”. Zapomina jednak dodać, iż sytuacja geopolityczna jako taka ma niewielkie przełożenie na samą treść przepisów podatkowych oraz zasady prawidłowej legislacji w zakresie ustawodawstwa podatkowego. Można podejrzewać, że minister finansów nie wydaje się zauważać prawdziwych powodów takiej sytuacji.
Wymaga również podkreślenia fakt, że wydłużenie terminu na złożenie rocznych deklaracji oraz na zapłatę podatku dochodowego dotyczyć ma nie wszystkich przedsiębiorców. Zgodnie z projektem stosownego rozporządzenia ministra finansów, z preferencji tej skorzystają jedynie podatnicy CIT, a już nie podatnicy PIT rozliczający dochody z działalności gospodarczej tzw. podatkiem liniowym. Wydaje się, że w praktyce nie stało nic na przeszkodzie, by w tej sytuacji w sposób jednakowy potraktować obydwie kategorie przedsiębiorców.
Czy przedsiębiorcy powinni czekać do ostatniego dnia na wypełnienie obowiązków rozliczeniowych, czy są jakieś powody, dla których warto zrobić to wcześniej?
Przede wszystkim – jak co roku – z kalkulacją ostatecznej kwoty zobowiązania w CIT oraz złożeniem rocznego zeznania podatkowego nie powinni zwlekać podatnicy, którym przysługiwać może zwrot CIT nadpłaconego w zaliczkach, albo też takowa nadpłata powstanie w związku ze skorzystaniem z określonych ulg w rozliczeniu rocznym.
Podatek wpłacony nienależnie lub w wysokości wyższej niż należny traktowany jest jako nadpłata. Nadpłata powstać może zarówno w przypadku wpłaty zaliczek na podatek, jak i w momencie składania rocznego rozliczenia CIT-8, czy też dokonania jego korekty.
Nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę, odsetek za zwłokę od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek oraz bieżących zobowiązań podatkowych, a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.
Nadpłata wynikająca ze złożonej deklaracji CIT-8 podlega zwrotowi w terminie do 3 miesięcy od dnia złożenia deklaracji. Z tego powodu podatnicy spodziewający się jej wystąpienia, nie powinni zwlekać ze złożeniem deklaracji rocznej. Należy w tym miejscu jedynie zaznaczyć, iż w przypadku złożenia późniejszej korekty deklaracji CIT-8 przez podatnika i powstania z tego tytułu nadpłaty, zwrot podatku powinien być dokonany w terminie 2 miesięcy od daty złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty wraz ze skorygowaną deklaracją, lecz nie wcześniej niż w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania lub deklaracji.
W sposób oczywisty podatnicy mający CIT do dopłaty mogą być zadowoleni z wydłużenia terminu złożenia rocznego zeznania CIT-8 oraz zapłaty podatku, choć w praktyce radość w tym zakresie może okazać się przedwczesna.
W praktyce wspólnicy spółek prawa handlowego będących najliczniejszą grupą podatników CIT, mogą dążyć do jak najszybszej wypłaty zysków za rok poprzedni (2022), co wymagać będzie jak najszybszego zatwierdzenia sprawozdania finansowego. To z kolei – jak i samo sporządzenie sprawozdania finansowego – wymagać będzie określenia kwoty podatku do zapłaty, czy wartości aktywów bądź rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Na przysłowiowy koniec dnia okazać się zatem może, iż służby finansowo-księgowe będą zmuszone do kalkulacji ostatecznej kwoty zobowiązania w CIT na długo jeszcze przed upływem terminu na złożenie zeznania CIT-8.
Czy przy rozliczeniu CIT można skorzystać z jakiś ulg podatkowych – na co zwrócić szczególną uwagę?
Jak najbardziej. Proszę pamiętać, że kalkulacji rocznej kwoty CIT i jej rozliczenia dokonuje się właśnie w zeznaniu rocznym CIT-8. Jest to zatem ostateczny termin na skorzystanie z przysługujących ulg (w późniejszym terminie konieczna już będzie korekta deklaracji), nawet jeśli podatnik nie rozliczał ich na bieżąco, uwzględniając ich wartość w kalkulacji zaliczek na CIT.
Wśród ulg, z jakich mogą skorzystać przedsiębiorcy, przodują ulgi związane z szeroko rozumianą działalnością badawczo-rozwojową, choć nie tylko. Z uwagi na możliwość poczynienia najdalej idących oszczędności podatkowych, najbardziej popularne pozostawać będą tzw. ulga badawczo-rozwojowa oraz tzw. IP Box (Innovation Box). Pierwsza z nich – co do zasady – daje możliwość zdublowania kosztów związanych z działalnością badawczo-rozwojową (wynagrodzenia, ZUS, amortyzacja, wynagrodzenia za usługi, itd.). Druga natomiast pozwala na zastosowanie preferencyjnej stawki 5-proc. do dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, w tym – co najważniejsze – do dochodów ze zbycia towarów wytworzonych w oparciu o takie kwalifikowane prawa. Należy zaznaczyć, iż w rozliczeniu za 2022 r. będzie możliwość odliczenia wydatków objętych ulgą B+R także od dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (IP Box) pod warunkiem, że doprowadziły do wytworzenia, rozwinięcia lub ulepszenia przez podatnika tego kwalifikowanego prawa.
Wśród pozostałych ulg wskazać należy m.in. na ulgę:
– na innowacyjnych pracowników – ulga ta de facto stanowi uzupełnienie ulgi B+R dla podatników, którym zbyt niskie dochody lub straty uniemożliwiają pełne wykorzystanie ulgi B+R. W ramach ulgi mogą odliczyć niewykorzystaną za poprzedni rok kwotę ulgi B+R od bieżących zaliczek na PIT lub zryczałtowanego podatku od wynagrodzeń innowacyjnych pracowników.
– na robotyzację – stanowi ona zachętę do inwestowania w automatyzację procesów produkcyjnych. W ramach tej ulgi przedsiębiorca może odliczyć (dodatkowo) od podstawy opodatkowania określony poziom wydatków poniesionych na tzw. robotyzację. Odliczenie dotyczy nabycia fabrycznie nowych robotów, maszyn i urządzeń. Celem odliczenia konieczny jest zakup urządzenia dotychczas nieużywanego w procesach wytwórczych.
– na prototyp – jest to preferencja z tytułu oferowania nowych produktów (na prototyp); stanowi zachętę dla podatników do inwestycji w innowacje i wprowadzanie nowych produktów na rynek. W ramach tej ulgi przedsiębiorca może odliczyć (dodatkowo) od podstawy opodatkowania określony poziom wydatków poniesionych na produkcję i wprowadzenie na rynek nowego produktu (np. określone koszty nabycia środków trwałych, materiałów i surowców). W ramach prac B+R podatnik musi jednak stworzyć oraz wprowadzić do obrotu nowy produkt.
– na ekspansję – to ulga w celu zwiększenia sprzedaży (na ekspansję); stanowi zachętę dla podatników do rozszerzania działalności i zwiększania sprzedaży produktów wytworzonych przez podatnika. W ramach tej ulgi podatnik może odliczyć od podstawy opodatkowania określone wydatki poniesione w celu zwiększenia przychodów ze sprzedaży (np. działań promocyjno-informacyjnych). Aby skorzystać z ulgi należy w okresie 2 kolejno następujących po sobie latach podatkowych zwiększyć albo osiągnąć przychody ze sprzedaży produktów.
– emisyjną (na IPO) – ma na celu ułatwienie spółkom procedury ubiegania się o dopuszczenie ich akcji do obrotu. W ramach tej ulgi spółki mogą odliczyć od podstawy opodatkowania określone wydatki związane z pierwszą ofertą publiczną (IPO – Initial Public Offering), tj. 150 proc. wydatków na przygotowanie prospektu emisyjnego, opłaty notarialne, sądowe, skarbowe i giełdowe, a także opracowanie i publikację ogłoszeń wymaganych przepisami prawa oraz 50 proc. wydatków (netto), nie więcej jednak niż 50 000 zł na usługi doradztwa prawnego, w tym doradztwa podatkowego i finansowego.
– konsolidacyjną – ulga na nabycie akcji (konsolidacyjna) stanowi zachętę dla podatników do przejmowania innych podmiotów czyli konsolidacji rynku. W ramach tej ulgi przedsiębiorca może odliczyć od podstawy opodatkowania określone wydatki związane z nabywaniem udziałów lub akcji (np. koszty obsługi prawnej). Korzystanie z ulgi wymaga 3-letniego posiadania nabytych udziałów (akcji).
– na wsparcie sportu, kultury i nauki – ulga ta (ulga CSR) stanowi zachętę dla podatników do wspierania działalności społecznie użytecznej (CRS – Corporate Social Responsibility). W ramach tej ulgi podatnik może odliczyć od podstawy opodatkowania 50 proc. określonych wydatków związanych ze sportem, kulturą czy nauką.
W rozliczeniu za 2022 r. podatnicy powinni zatem dokonać analizy, czy nie są uprawnieni do skorzystania z którejś ze wskazanych preferencji. W tym zakresie, jak i w zakresie kalkulacji takich ulg jak ulga B+R czy IP Box wskazanym może okazać się skorzystanie z usług zewnętrznego, wyspecjalizowanego doradcy.
Czy ostatnie zmiany w przepisach, m.in. wprowadzone Polskim Ładem, skomplikowały rozliczenia podatników CIT?
Mimo że część ze wskazanych ulg podatkowych została wdrożona przepisami tzw. Polskiego Ładu, to niewątpliwie zmiany wprowadzone w jego ramach zdecydowanie utrudniły życie służbom finansowo-księgowym podatników.
Które zmiany okazały się najbardziej wymagające?
Wśród regulacji budzących najwięcej problemów w praktyce należy oczywiście wskazać na zmiany w zakresie naliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne, wysokości stawki podstawowej w PIT (z 17 na 12 proc.), kwoty wolnej w PIT, a także ulg dotyczących dochodów osób zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę lub o umowy cywilnoprawne. Nie ułatwiła ich stosowania również okoliczność zmian wprowadzanych już w trakcie 2022 r., których implementacja następowała nierzadko na podstawie wydawanych ad hoc rozporządzeń ministerialnych. W efekcie, kalkulując roczną kwotę CIT podatnicy będą musieli stawić czoła takim kwestiom jak właściwe rozliczenie zaliczek na PIT odprowadzanych od dochodów osób zatrudnionych, czy ocena wpływu określonych działań restrukturyzacyjnych na zmiany w tym zakresie wdrażane w 2022 r.
Truizmem jest również stwierdzenie, że kuleje technika legislacji prawa podatkowego, co tylko zwiększa wątpliwości związane z jego stosowaniem. Liczba zmian wprowadzonych na rok 2022 r. oraz w trakcie jego trwania także nie sprzyjała zachowaniu precyzji, a czasem i spójności logicznej wprowadzanych regulacji. Podobnie okoliczność wprowadzania niektórych z nich w trakcie trwania roku podatkowego może budzić także wątpliwości natury konstytucyjnej.
Nieprzypadkowo zatem wśród ankiet przeprowadzanych wśród księgowych dominuje stanowisko o zdecydowanie większej komplikacji rozliczeń za 2022 r. w porównaniu do lat poprzednich – ponad połowa biur rachunkowych zwiększyła kwoty posiadanych polis OC.
Rozmawiała Ewa Konderak
