Nikt chyba nie ma dziś już wątpliwości, że po zmianie systemu opłacania składki zdrowotnej przez przedsiębiorców, stał się on dużo bardziej skomplikowany, a przez to trudniej zrozumiały. Dotyczy to nie tylko samego sposobu opłacania składki, której wysokość zależy od dochodów lub przychodów (chociaż w niektórych przypadkach nadal z elementami jej zryczałtowania) i to ustalanego z miesiąca poprzedzającego miesiąc, za który składka jest wyliczana, ale także nowego obowiązku, jakim jest roczne rozliczenie składki. Mimo że rozliczenia, które składane było w maju trzeba było dokonać w rozliczeniu za kwiecień, to wraz z jego złożeniem problemy wcale się nie skończyły. Wszystko z uwagi na to, że po początkowej likwidacji możliwości odliczania tej składki, rząd przywrócił taką możliwość, chociaż na dużo gorszych niż przed zmianą przepisów o wysokości składki zasadach i z mocnymi ograniczeniami. Okazało się, że przy nadpłatach składki zdrowotnej spora grupa przedsiębiorców musi skorygować swoje przychody lub dochody w związku z tymi nadpłatami, czego większość przedsiębiorców w ogóle się nie spodziewała. Kwestia ta została poruszona w odpowiedzi Ministerstwa Finansów z 1 czerwca 2023 r. na pytania dziennikarzy (opublikowane w serwisie ministerstwa EUREKA). Resort wyjaśnił w niej konsekwencje zwrotu nadpłaconych składek zdrowotnych w wyniku dokonanego rocznego rozliczenia tych składek.
Jak przypomniał resort finansów, składka zdrowotna opłacana przez przedsiębiorcę, który podatek dochodowy z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej rozlicza według liniowej 19-proc. stawki, do wysokości ustawowego limitu może być zaliczona do kosztów podatkowych lub odliczona od podstawy obliczenia podatku. W ten sposób przedsiębiorca taki płacił nieco niższy PIT niż w sytuacji, gdy odliczeń takich nie było. Jak jednak wyjaśnił fiskus, zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej za 2022 r. (wynikającej z rocznego jej rozliczenia) powoduje obowiązek korekty kosztów podatkowych, jeżeli składka zaliczona była do kosztów podatkowych. Korekty dokonuje się na bieżąco, jeżeli korekta kosztów nie była spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, a w pozostałych przypadkach – wstecznie poprzez korektę zeznania PIT-36L za 2022 r.
W przypadku, gdy składka zaliczana była do kosztów, podatnik musi odpowiednio te koszty skorygować. Gdy składka odliczana była od dochodu, konieczna jest korekta dochodów.
Korekta zeznania PIT-36L za 2022 r. – jak tłumaczy resort finansów – konieczna jest także w przypadku, gdy zwrot składki następuje po likwidacji pozarolniczej działalności gospodarczej albo zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym lub ustawie o podatku tonażowym.
Korekty dokonuje się w części, w jakiej kwota składek zdrowotnych zaliczona do kosztów podatkowych mieści się w tej nadpłacie. Przypomnijmy zatem, że w 2022 r. podatnicy liniowego PIT mogli odliczyć zapłacone składki zdrowotne do wysokości nieprzekraczającej 8700 zł rocznie. Można zatem było wpisać do kosztów lub odliczyć od dochodu składki zdrowotne rzeczywiście zapłacone i nie wyższe niż limit. Jeśli zatem składka za cały rok wynosiła np. 6000 zł, można było uwzględnić całe 6000 tys. zł. Natomiast w sytuacji, gdy składka wynosiła np. 10 000 zł, można było odliczyć lub wpisać w koszty tylko 8700 zł.
Resort wyjaśnił także, że jeżeli składek podatnik nie zaliczał do kosztów, ale odliczał od podstawy obliczenia podatku, to ma obowiązek doliczenia do dochodu zwróconych kwot w zeznaniu rocznym za 2023 r. Doliczenia dokonuje się w części, w jakiej kwota składek zdrowotnych odliczonych od podstawy obliczenia podatku mieści się w tej nadpłacie.
A zatem koszty korygujemy na bieżąco, czyli w miesiącu rozliczenia nadpłaty. Natomiast w przypadku korekty odliczenia, korekty dokonamy dopiero w przy składaniu zeznania za 2023 r.
Ministerstwo wyjaśniło ponadto, że składka zdrowotna opłacana przez przedsiębiorcę, który podatek dochodowy z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej rozlicza ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, do wysokości 50 proc. tej składki może być odliczona od przychodu. Oznacza to, zdaniem resortu finansów, że zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej za 2022 r. (wynikającej z rocznego jej rozliczenia) powoduje obowiązek doliczenia do przychodów zwróconych kwot w zeznaniu rocznym za 2023 r. Doliczenia dokonuje się w części, w jakiej kwota składek zdrowotnych odliczonych od przychodów mieści się w tej nadpłacie.
