Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) opublikowała wyjaśnienia dotyczące sposobu ustalania kwoty wolnej od potrąceń dla pracowników, którzy zakończyli swoje zatrudnienie w połowie miesiąca, a ich wynagrodzenie podlega egzekucji komorniczej.
Przypomnijmy, że egzekucja komornicza to proces prawny, w którym komornik sądowy, działając na podstawie orzeczenia sądu lub innego tytułu wykonawczego, podejmuje działania mające na celu przymusowe odzyskanie długu lub wyegzekwowanie innych świadczeń od dłużnika. Jest to narzędzie stosowane w celu zabezpieczenia praw wierzyciela i wymuszenia wykonania zobowiązań przez osobę zadłużoną. Egzekucja komornicza jest stosowana w przypadku, gdy inne metody odzyskania długu, takie jak próby polubownej windykacji, nie przyniosły rezultatów. Proces ten jest prowadzony zgodnie z przepisami prawa i ma na celu zabezpieczenie interesów wierzyciela oraz zapewnienie, że zobowiązania zostaną wykonane. Jednak może on być obciążający i stresujący zarówno dla dłużnika, jak i wierzyciela.
PIP zwraca uwagę na to, że zgodnie z art. 87 § 1 Kodeksu pracy (k.p.), tylko określone należności podlegają potrąceniu z wynagrodzenia za pracę. Należności te obejmują: sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych w celu zaspokojenia świadczeń alimentacyjnych; sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych w celu pokrycia innych niż świadczenia alimentacyjne należności; zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi; kary pieniężne przewidziane w art. 108 (kary porządkowe).
Przepisy art. 87 § 3 k.p. określają granice potrąceń z wynagrodzenia, które wynoszą do 3/5 wynagrodzenia w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych i do 1/2 wynagrodzenia w przypadku egzekucji innych świadczeń i zaliczek.
Jeśli wystąpią potrącenia z różnych tytułów, stosuje się kolejność, w której najpierw potrąca się sumy alimentacyjne, a następnie kwoty wynikające z innych tytułów wykonawczych, zaliczki i na końcu kary pieniężne.
Warto zaznaczyć, że przy potrąceniach z tytułu alimentów nie obowiązuje kwota wolna od potrąceń, a potrącenie może być dokonywane maksymalnie do wysokości 3/5 wynagrodzenia po odliczeniu składek, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeśli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania (art. 87 § 1 pkt 1, art. 87 § 3 pkt 1 k.p.).
Zgodnie z art. 87 § 1 pkt 1 k.p., kwota wolna od potrąceń jest równa minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, ustalanemu na podstawie odrębnych przepisów, przysługującemu pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy. W tym roku płaca minimalna wynosi 3600 zł w okresie od stycznia do końca czerwca 2024 roku i 4242 zł w okresie od lipca do końca roku.
W przypadku potrącania sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych w celu pokrycia należności innych niż świadczenia alimentacyjne, kwotę wolną od potrąceń można zmniejszyć proporcjonalnie tylko w przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy (art. 87 § 2 k.p.).
Podsumowując, gdy pracownik jest zatrudniony na pełnym etacie, ale nie przepracował pełnego miesiąca (np. z powodu ustania stosunku pracy w trakcie miesiąca), nie ma przepisów pozwalających na zmniejszenie kwoty wolnej od potrąceń. Jeśli wynagrodzenie pełnoetatowego pracownika za ten okres jest niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, pracodawca nie może dokonywać potrąceń niealimentacyjnych z wynagrodzenia pracownika.
Niezależnie od wyjaśnień PIP, warto jeszcze zwrócić uwagę na to, że zgodnie z art. 87 § 8 k.p. potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki wynagrodzenia.
