Historia

Karol Jaroszyński urodził się 13 grudnia 1878 r. w Kijowie jako najmłodszy z siedmiorga dzieci właściciela rozległych dóbr na Podolu i banku w Kijowie Józefa Klemensa Jaroszyńskiego herbu własnego i Karoliny Borsza-Drzewieckiej herbu Nałęcz. Józefowi Jaroszyńskiemu nie było dane długo cieszyć się ojcostwem. Zmarł, gdy Karol miał zaledwie siedem lat, a do jego śmierci przyczynił się roczny pobyt w kijowskiej twierdzy (za pomoc powstańcom styczniowym). W szponach hazardu Młody Karol pobierał nauki w Kijowie i Moskwie, gdzie w 1899 r. ukończył...

O tym, jak bardzo ważny dla gospodarki jest węgiel, szczególnie boleśnie możemy się przekonać dzisiaj – w czasach, w których ze względu na wojnę na Ukrainie zaczęło go brakować na składach, a jego ceny szybują w górę w galopującym tempie. Znaczenie Śląska dla rozwoju Polski można opisać jednym zdaniem: nie byłoby takiego rozwoju II Rzeczypospolitej i Polski powojennej, gdyby nie bogactwa naturalne Śląska, gdyby nie węgiel określany czarnym złotem.Ale jest też skarb, dzięki któremu część Górnego Śląska mogła niegdyś...

W przypadku Wojciecha Korfantego – największego śląskiego męża stanu, który całym sercem kochał i Śląsk, i Polskę – warto sobie zadać pytanie, skąd wzięła się jego miłość do rodzinnej ziemi, która przed wiekami była częścią piastowskiej Polski. Jak się okazuje, impuls do zainteresowania się historią i kulturą polską (i kultywowania śląskiej tradycji) Korfantemu zaszczepili… Niemcy, a dokładniej ich polityka germanizacyjna i pogarda dla polskości. Zresztą udzielmy głosu samemu bohaterowi: „Zasługę mojego uświadomienia narodowego przypisać muszę moim hakatystycznym profesorom w...

Krzyż Święty i relikwie Męki Pańskiej są najważniejszymi symbolami chrześcijaństwa. Co więcej – to nie tylko symbol, ale i istota chrześcijaństwa (głos oczywiście oddaję teologom i Ojcom Kościoła), ale wiadomo, że nie ma chrześcijaństwa bez Krzyża Świętego i ofiary Zbawiciela. Dzisiaj nawet ateiści muszą przyznać, że Jezus Chrystus istniał – takie są fakty. Po prostu Jezus Chrystus jest też postacią historyczną. A skoro tak, to prawdą historyczną jest także jego ukrzyżowanie. Do najsłynniejszych relikwii Męki Pańskiej z pewnością należą...

Wśród przekazanych przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych do Archiwum Akt Nowych cennych dokumentów znalazły się m.in. kluczowe traktaty dotyczące bezpieczeństwa Polski: traktaty sojusznicze z Rumunią i Francją z 1921 r. oraz polsko-niemiecka deklaracja o niestosowaniu przemocy z 1934 r.Intencją MSZ jest dbanie o dorobek dyplomacji II RP i docieranie do wszystkich śladów jej działalności w archiwach na całym świecie. Stąd pomysł na przekazanie bezcennych dokumentów do AAN. Wiceminister spraw zagranicznych Piotr Wawrzyk podkreślił, że „historia jest bogactwem kolejnych pokoleń (…), te...

23 marca 1957 r., po kilku latach intensywnych poszukiwań, inż. Jan Wyżykowski wraz z grupą badaczy natrafił na złoża rudy miedzi, które – jak się okazało – były jednymi z największych na świecie. Jan Wyżykowski spełnił w ten sposób pragnienie… króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który marzył o odkryciu „wielkiej miedzi”, dzięki której Rzeczypospolita mogłaby zdobyć fundusze na reformę kraju, a w szczególności na wojsko. (o historii tej szczegółowo pisaliśmy już na łamach fpg24).Warto nadmienić, że do odkrycia potężnych złóż...

Oczekując, aż Polska ponownie „dorobi się” własnej marki samochodów osobowych przypomnijmy jedno z osiągnięć naszej motoryzacji w czasach II Rzeczypospolitej. Wkrótce po wojnie polsko-bolszewickiej i de facto siedmiu latach walk (I wojna światowa i do 1921 r. wojna o polskie granice) nasi inżynierowie potrafili skonstruować i wdrożyć do produkcji kilka udanych modeli samochodów. Jednym z nich był automobil marki Ralf-Stetysz zaprojektowany przez polskiego wynalazcę, konstruktora i patriotę hrabiego Stefana Tyszkiewicza. Tak, miło to napisać, bo w owym czasie pojęcie „polski konstruktor”...

14 lutego – znienawidzony przez samotnych, wyczekiwany przez zakochanych i tych, którzy marzą, iż tego dnia spotkają miłość na całe życie. To powszechne i światowe już niemal  święto, obchodzone od Nowego Jorku po Tokio, przynosi niebywałe zyski „przemysłowi zakochania”. Wszelkiego rodzaju serca, serduszka złote, pluszowe i czekoladowe, biżuteria, pocztówki, seanse w kinach, a nawet promocje u fryzjera... słowem – komercja. Oprócz św. Mikołaja jest to chyba drugi najbardziej „wzięty” święty. Najpierw w Stanach Zjednoczonych i Anglii, a teraz już chyba na...

Od 1971 r. do 1981 r. Kukliński przekazał ponad 40 tys. stron tajnych dokumentów dotyczących m.in. planów użycia przez ZSRR broni nuklearnej oraz planów wprowadzenia w PRL stanu wojennego. Dzięki przekazanym dokumentom Stany Zjednoczone wiedziały nawet, że w przypadku wybuchy kolejnej wojny ZSRR miało przejąć kontrolę nad polską armią. Planowana wojna nuklearna miała być prowadzona m.in. przy pomocy głowic atomowych, które znajdowały się na terytorium PRL – w przypadku odwetu z Zachodu Polska mogłaby stać się polem walki…Dzięki wiedzy...

Józef Mackiewicz, jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich, urodził się w 1902 r. w Petersburgu, ale gdy miał kilka lat jego rodzice postanowili się przeprowadzić do Wilna – miasta, które ukochał i w którym chciał spocząć; obok najbliższych, na Rossie (zmarł w Monachium w 1985 r.). O tym, że Mackiewicz był gorącym patriotą nie trzeba nikogo przekonywać. Wystarczy przypomnieć, że już jako kilkunastoletni chłopak walczył z bronią w ręku w wojnie polsko-bolszewickiej. Wojenne doświadczenia zainspirują później Mackiewicza do napisania porywającej...

Na początku roku media obiegła wiadomość, że przedsiębiorstwo H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych w Poznaniu dostarczyło PKP Intercity ostatnie wagony z puli aż 81 nowoczesnych składów. Kontrakt opiewał na ok. 700 mln zł, które trafią do polskiej firmy. Cieszy, że fabryka, która nieco ponad dekadę temu była na skraju upadku, dziś odnosi sukcesy. Przy tej okazji warto przypomnieć jej patrona – Hipolita Cegielskiego, który w opresyjnych czasach zaborów potrafił zbudować podwaliny nowoczesnego polskiego przemysłu, bez którego prawdziwa niepodległość...

Rewolucyjne nastroje na ziemiach polskich buzowały już od przegranej przez Rosję wojny krymskiej (1855 r.), która rozbudziła oczekiwania na odzyskanie niepodległości lub przynajmniej na szeroką autonomię Królestwa Polskiego. Na polskich ziemiach pod zaborami zaczęły powstawać liczne tajne organizacje. Przykład wojny krymskiej, gdzie nie obyło się bez interwencji wojskowej Anglii i Francji, dawał uciemiężonym Polakom nadzieję, iż carską Rosję można pokonać. Oczywiście największa liczba organizacji konspiracyjnych, antyrosyjskich (i antyzaborczych) powstawała w dawnej stolicy I Rzeczypospolitej – w Warszawie.Oliwy do ognia...

W historii państw i narodów niebagatelną rolę odgrywają symbole i związane z nimi daty. Możemy się o tym przekonać przyglądając się dokładniej historii… Rosji i ZSRR. Ot chociażby to: dniem wstąpienia na tron Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, jak również (jakżeby inaczej) datą jego abdykacji był  25 listopada – dzień imienin carycy Katarzyny. A z czasów nam bardziej współczesnych – dzień zamordowania Anny Politkowskiej (7 października – urodziny… Władimira Putina) też raczej nieprzypadkowo został wybrany… Innymi słowy symbolem (symbolicznymi datami)...

Panowanie greckiego króla Konstantyna II było naznaczone niestabilnością polityczną, która zakończyła się wojskowym zamachem stanu 21 kwietnia 1967 r. Kilka miesięcy później, po nieudanej próbie przeciwstawienia się ówczesnej juncie wojskowej, został zmuszony do ucieczki z kraju. Pozbawiono go też obywatelstwa greckiego.Konstantyn II pozostał na uchodźstwie w Rzymie do czasu zniesienia w Grecji monarchii przez juntę w 1973 r. Po upadku dyktatury (1974 r.) rząd jedności narodowej pod przewodnictwem Konstantinosa Karamanlisa zarządził referendum, w którym Grecy odrzucili monarchię.Konstantyn II był...

Kim był konstruktor niezwykłej broni, która stała się marzeniem kolekcjonerów militariów na całym świecie? Józef Maroszek rodził się w 1904 r. w Boglewicach nieopodal Grójca, w wielodzietnej chłopskiej rodzinie Pawła Oktawiana i Franciszki (z Małachowskich) Maroszków. Do szkoły powszechnej chodził w rodzinnej miejscowości. O tym, że może wyrosnąć na zdolnego konstruktora, udowodnił już jako nastolatek, gdy uczęszczał do Gimnazjum Stefana Chrupczałowskiego w Warszawie. Zbudował wówczas miniaturową maszynę parową z kotłem z łuski artyleryjskiej (kalibru 155 mm). I nie tylko...

Do partyjnych swarów pomiędzy stronnictwami prawicy i lewicy doszło już w pierwszych dniach po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Józef Piłsudski planował, by nowo tworzony w Warszawie ośrodek władzy miał szerokie zaplecze polityczne – jednak od intencji do wykonania wiedzie daleka droga. Zadawnione niechęci i wzajemne oskarżenia (jak zwykle) nie wróżyły niczego dobrego. Endecy oskarżali socjalistów o prokomunistyczne sympatie, z kolei socjaliści endeków o to, że zamierzają dbać przede wszystkim o swoje środowisko (właścicieli ziemskich, przedsiębiorców etc.), za nic mając...

Jak poinformował rzecznik prasowy MSZ Łukasz Jasina rząd RFN w odpowiedzi na notę dyplomatyczną Polski z 3 października 2022 r. stwierdził, że „sprawa reparacji i odszkodowań za straty wojenne pozostaje zamknięta”. Jednocześnie „rząd RFN nie zamierza podejmować negocjacji w tej sprawie”.W związku z powyższym polski resort dyplomacji zapowiedział podjęcie dalszych starań zmierzających do uregulowania należności wynikających z niemieckiej agresji na Polskę. Jednocześnie wiceminister spraw zagranicznych Arkadiusz Mularczyk, który jest pełnomocnikiem rządu do spraw Odszkodowań za Szkody Wyrządzone Agresją i...

Bitwa pod Łowczówkiem w 1914 r. przeszła do legendy Legionów. Nie tylko dlatego, że I Brygada (walcząca po stronie Austro-Węgier) stoczyła tam jedno ze swoich najcięższych, najbardziej krwawych starć blokując – od 22 do 25 grudnia – rosyjskie natarcie. W historii zapisał się też niezwykły wojenny wieczór wigilijny. „Straszna jest wojna bratobójcza” Rosyjskie, prawosławne dowództwo obchodzące Boże Narodzenie w styczniu, ani myślało świętować w wigilijny wieczór 1914 r. Wręcz przeciwnie. Wydawało się, że rosyjscy generałowie specjalnie na okres katolickich Świąt przygotowali...

Praktycznie każdy z nas na hasło „św. Mikołaj” oczyma wyobraźni widzi postać wykreowaną w pierwszej połowie XX w. przez jeden z dużych amerykańskich koncernów produkujących napoje (obłożone zresztą jakiś czas temu podatkiem od cukru). Ten współczesny świąteczny dobroczyńca ma jednak niewiele wspólnego ze św. Mikołajem z Miry. W codziennym zagonieniu nie mamy czasu nawet pomyśleć o tym, że św. Mikołaj żył naprawdę, a teraz zamieszkuje Królestwo Niebieskie.Mikołaj z Miry żył na przełomie III i IV w. w Licji, starożytnej...

O Władysławie Długoszu dowiedziałem się przypadkiem od kolegi zafascynowanego historiami polskich wynalazców. Usłyszałem: „To nafciarz – wynalazca do dzisiaj pamiętany w Gorlicach, choć w Polsce praktycznie nieznany”. Nie ukrywam, że szukając materiałów na jego temat robiłem to z przyjemnością...Urodził się w 1864 r. w Krakowie – dziesięć lat po skonstruowaniu przez Ignacego Łukasiewicza pierwszej lampy naftowej. Gorączka złota, która opanowała w drugiej połowie XIX w. nie tylko Galicję, ale i Europę podziałała też na wyobraźnię młodzieńca, który zapragnął zostać...

Za najstarszy polski klub piłkarski uznaje się Czarnych Lwów (powstały w 1903 r. jako Sława), choć niektórzy badacze uważają, że to inny klub z Leopolis – Lechia Lwów – powinien dzierżyć tę palmę pierwszeństwa (także założony w 1903 r.). Niewątpliwie jednak fani polskiej piłki przychylają się do zdania, że reaktywowana w 2009 r. Pogoń Lwów jest obecnie najstarszym działającym polskim klubem sportowym, bo założonym w roku 1904.Kiedy przed kilku laty byłem we Lwowie, spotkałem jednego z piłkarzy Pogoni Lwów,...

7 października 1939 r. utworzono Komisariat Rzeszy do spraw Umacniania Niemczyzny. Kierował nim Reichsführer SS Heinrich Himmler. Zbrodnicza doktryna poszerzania tzw. przestrzeni życiowej (Lebensraum) Niemiec o tereny zdobyte w militarnych podbojach na Wschodzie pojawiła się już XIX wieku. Do koncepcji tej Niemcy wróciły po dojściu do władzy Adolfa Hitlera.Niemcy postanowili wprowadzić swój zbrodniczy plan w życie po zaatakowaniu ZSRR w 1941 r. Dosłownie kilka tygodni po wybuchu wojny z „czerwoną zarazą” Himmler dwukrotnie wizytował Zamość podczas podróży na front...

Pułkownik House – czyli Edward Mandell House był szarą eminencją amerykańskiej polityki i jednym z najbliższych doradców prezydenta Woodrowa Wilsona. Pułkownik miał niebagatelny wpływ na prezydenta, zwłaszcza w sprawach polityki zagranicznej. Wilson tuż przed zakończeniem I wojny światowej powołał grupę The Inquiry, którą dzisiaj nazywalibyśmy think tankiem – był to zespół około 150 specjalistów oddelegowanych do opracowania specjalnych raportów odnośnie do każdego regionu i narodu powojennej Europy. Jak łatwo się domyślić w składzie grupy ekspertów znajdowali się także wybitni...

Wszystko zaczęło się we Lwowie, bo Stefan Bryła (urodzony w Krakowie w 1886 r.) studiował tam na słynnym Wydziale Inżynierii Szkoły Politechnicznej, jak wówczas nazywała się Politechnika Lwowska. Młody Stefan do Lwowa trafił po ukończeniu szkoły realnej w Stanisławowie, która dobrze przysposobiła go do dalszej nauki. Był niezwykle pojętnym uczniem i studentem, a po ukończeniu studiów jego kariera naukowa rozwijała się wręcz błyskawicznie. Został wykładowcą na Politechnice Lwowskiej (1907 r.), gdzie – w ciągu zaledwie trzech lat – uzyskał...