Instytut Odpowiedzialnych Finansów i Instytut Finansów Publicznych przygotował raport „Stabilny i przejrzysty budżet pod kontrolą obywateli – Plan naprawy finansów publicznych”, w którym przedstawiono 25 rekomendacji mających na celu poprawę stanu finansów publicznych.
Według Instytutu podstawą do naprawy finansów publicznych w Polsce jest przywrócenie praworządności w tym obszarze. Pomocne ku temu miałoby być przygotowanie Białej księgi stanu finansów publicznych w Polsce, obejmującej oprócz oceny stanu finansów publicznych audyt przejrzystości, jawności i integralności finansów publicznych. Poza tym w raporcie wezwano do wprowadzenia obowiązku regularnego, cyklicznego sprawozdania Ministra Finansów lub Rady Fiskalnej w zakresie stanu przejrzystości finansów publicznych oraz do włączenia do ustawy budżetowej wszystkich nowych wydatków, które dotychczas były realizowane poprzez fundusze przy Banku Gospodarstwa Krajowego i w ramach programów realizowanych przez Polski Fundusz Rozwoju. Zaapelowano też o stosowanie unijnej definicji długu publicznego w krajowych regułach fiskalnych.
Należy przeprowadzić przegląd stabilizującej reguły wydatkowej, dostosowanie jej kształtu do reformy unijnych ram fiskalnych, uszczelnienie możliwości jej omijania i wzmocnienie jej egzekwowalności
– napisano w raporcie.
W ocenie ekspertów Instytutu należy dokonać przeglądu i analizy spójności procedur ostrożnościowych i sanacyjnych po przekroczeniu przez państwowy dług publiczny według metodologii krajowego progu 55 proc. i 60 proc. PKB z mechanizmem dostosowania fiskalnego przewidzianym w stabilizującej regule wydatkowej oraz w przepisach europejskich. Poza tym zasugerowano istnienie zbyt dużej liczby państwowych funduszy celowych, agencji wykonawczych, państwowych osób prawnych oraz instytucji gospodarki budżetowej, ale też zastanowienie się nad liczbą pełnomocników rządu, pełnomocników ministrów i prezesa Rady Ministrów oraz przeprowadzenie analizy, czy ich zadania nie mogą być realizowane przez resorty.
Pozostałe pomysły zawarte w raporcie dotyczą wzmocnienia znaczenia Oceny skutków regulacji oraz regularny obowiązek ewaluacji programów rządowych. Do tego wezwano do stworzenia otwartych i przejrzystych budżetów samorządu.
