Krzyż Święty i relikwie Męki Pańskiej są najważniejszymi symbolami chrześcijaństwa. Co więcej – to nie tylko symbol, ale i istota chrześcijaństwa (głos oczywiście oddaję teologom i Ojcom Kościoła), ale wiadomo, że nie ma chrześcijaństwa bez Krzyża Świętego i ofiary Zbawiciela. Dzisiaj nawet ateiści muszą przyznać, że Jezus Chrystus istniał – takie są fakty. Po prostu Jezus Chrystus jest też postacią historyczną. A skoro tak, to prawdą historyczną jest także jego ukrzyżowanie. Do najsłynniejszych relikwii Męki Pańskiej z pewnością należą Całun Turyński, Chusta z Oviedo i Tunika Jezusa Chrystusa wystawiana w Bazylice św. Dionizego w Argenteuil pod Paryżem. W Polsce od niemal 600 lat wierni mogą z kolei zobaczyć relikwię Świętego Gwoździa z Golgoty.
Gwóźdź z Golgoty na Wawelu
W Wielki Piątek w katedrze na Wawelu odprawiane jest nabożeństwo przy ołtarzu Czarnego Krucyfiksu, w trakcie którego wystawiana jest cenna relikwia – fragment gwoździa z Krzyża, na którym umarł Chrystus. Gwóźdź był darem papieża Marcina V dla króla Władysława Jagiełły i królowej Zofii z okazji narodzin ich pierwszego syna Władysława, nazwanego później Warneńczykiem. Przekazanie tak niezwykłej relikwii było zarazem dowodem wdzięczności papieża za to, że Litwa przyjęła chrzest bez rozlewu krwi. Cenna relikwia pochodziła z rzymskiej bazyliki Świętego Krzyża w Jerozolimie. Do Polski przywiózł ją w 1425 roku specjalny wysłannik – kardynał Giordano Orsini. Gwóźdź został złożony w katedrze na Wawelu, gdzie przechowywany jest do dziś. Znajduje się w zwieńczonym koroną, szklanym repozytorium na hostię ufundowanym w XVII wieku przez arcybiskupa lwowskiego Stanisława Grochowskiego. Całość umieszczono w późnobarokowym relikwiarzu w kształcie monstrancji, której promienie przeplatają koronę cierniową. Wysadzany szafirami, rubinami i szmaragdami relikwiarz zwieńczony jest figurą aniołka trzymającego krzyż.
Święty Krzyż na Łysej Górze
Najsłynniejszym miejscem, gdzie znajdują się fragmenty z Krzyża Jezusa jest bez wątpienia Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego na Łysej Górze w województwie świętokrzyskim. Jego opiekunami są Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej. Klasztor benedyktynów szczyci się bogatą tradycją. Przypisuje ona jego fundację Bolesławowi Chrobremu w 1006 roku. Podwójny złoty krzyż jest symbolem łysogórskich benedyktynów. Jest on związany z kultem i symboliką relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Relikwiarz, który przybył do Polski z Rusi i Węgier, został przekazany benedyktynom z Łysej Góry przez króla Władysława Łokietka w pierwszym dziesięcioleciu XIV w. Moment ten uznaje się za początek kultu Drzewa Krzyża Świętego w Polsce. Zajmuje ono szczególne miejsce na pielgrzymkowej mapie Polski związanej z relikwiami Drzewa Krzyża Świętego, ale wymienić trzeba także inne miejsca.
Kujawska Jerozolima
Adorować relikwie Krzyża Świętego mogą także mieszkańcy zachodniej części Polski. Jednym z takich miejsc jest wielkopolska kalwaria w Pakości, nazywana Kujawską Jerozolimą. Przechowywane tam są jedne z największych relikwii Drzewa Krzyża Świętego w Polsce. Początek kultu Ukrzyżowanego Chrystusa w tym miejscu datuje się na pierwszą połowę XVII w. i wiąże się z osobą księdza Kęsickiego. Następnie do Pakości przybyli Bracia Mniejsi Reformaci. To właśnie franciszkanie otrzymali zadanie opieki nad nowo powstałą kalwarią oraz krzewienie kultu Ukrzyżowanego. Relikwie sprowadzono z Nowego Miasta Lubawskiego. Do kościoła wniesiono je dnia 13 września 1671 r. Obecnie w kalwarii w Pakości odbywają się m.in. odpusty z okazji: Znalezienia Krzyża Świętego (niedziela po 3 maja) czy Podwyższenia Krzyża Świętego (niedziela po 14 września).
Sanktuarium Krzyża Świętego w Elblągu
Relikwie Krzyża Świętego znajdują się także w sanktuarium w Elblągu. Sprowadzono je do tamtejszego zamku krzyżackiego w pierwszej połowie XIII w. Następnie, w połowie XV w., przeniesiono je do kościoła św. Mikołaja (obecnie katedra), gdzie znajdują się do dziś. Relikwie od początku przechowywano w wysadzanym kosztownymi kamieniami i perłami relikwiarzu. Sanktuarium Krzyża Świętego zostało ustanowione 25 marca 2000 r. przez biskupa Antoniego Śliwińskiego. Jest to szczególne miejsce ustanowione ku czci Krzyża Świętego. W piątki odprawiane jest specjalne nabożeństwo. W sanktuarium odprawia się też drogę krzyżową, nabożeństwo do Miłosierdzia Bożego i nabożeństwo w obronie życia i świętości rodzin.
Sanktuaria Krzyża Świętego należą do najstarszych i najważniejszych Pańskich ośrodków pielgrzymkowych w Polsce. Wśród innych miejsc, gdzie czczone są relikwie Krzyża Świętego, czy też po prostu w szczególny sposób otacza się kultem właśnie Krzyż Święty, wymienić należy Sanktuarium w Klebarku Wielkim, Sanktuarium w Lublinie, parafię Podwyższenia Krzyża Świętego w Częstochowie, Bazylikę Katedralną pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Opolu, kolegiatę św. Mikołaja w Końskich czy parafię Podwyższenia Krzyża Świętego na warszawskich Jelonkach. Ostatnim chyba miejscem w Polsce, do którego trafiły relikwie Drzewa Świętego jest Wałbrzych, gdzie wybudowano Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Relikwie trafiły do Wałbrzycha dopiero w roku 2000, ale już od 2011 r. działa tam Bractwo Krzyża Świętego, które jest ruchem modlitewno–apostolskim. Warto przypomnieć, że oprócz Świąt Zmartwychwstania Pańskiego w kościele katolickim obchodzimy Święto Podwyższenia Krzyża (14 września). Związane jest ono z odnalezieniem w początkach IV w. przez św. Helenę relikwii Krzyża, na którym umarł Chrystus.
