W Dzienniku Ustaw (poz. 2180) opublikowano ustawę z 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza zmiany w przepisach o cenach transferowych. Nowe przepisy znoszą obowiązek odpowiedniego stosowania zasady ceny rynkowej oraz obowiązek sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla tzw. pośrednich transakcji rajowych. Zmiana ta wprowadzona została z dniem ogłoszenia ustaw, jednak z mocą od dnia 1 stycznia 2021 roku. A to oznacza, że obowiązek ten został uchylony już dla dokumentacji sporządzanej za rok 2021.
Druga istotna zmiana dotyczy podniesienia progów dokumentacyjnych dla bezpośrednich transakcji rajowych. Zgodnie z nowymi przepisami w przypadku transakcji kontrolowanych i transakcji innych niż transakcje kontrolowane z podmiotem rajowym lub zagranicznym zakładem położonym w raju podatkowym próg dokumentacyjny wynosi: 2,5 mln zł – w przypadku transakcji finansowej lub 500 tys. zł – w przypadku transakcji innej niż transakcja finansowa.
Dotychczas również obowiązywały w tym obszarze dwa progi dokumentacyjne, tyle że niższe i z innym punktem odniesienia. Przy transakcjach bezpośrednich – mowa jest o wartości tej transakcji za rok podatkowy przekraczającej 100 tys. zł. Przy transakcjach pośrednich – o wartości tej transakcji za rok podatkowy przekraczającej 500 tys. zł.
Przypomnijmy, że zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami bezpośrednie transakcje rajowe to transakcje inne niż transakcje kontrolowane (inne niż transakcje z podmiotami powiązanymi) realizowane z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli wartość tej transakcji za rok podatkowy, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – za rok obrotowy, przekracza 100 tys. zł.
Z kolei przy tzw. pośrednich transakcjach rajowych chodzi o transakcje, w wyniku których należność przekazywana jest na rzecz „rzeczywistego właściciela” mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w raju podatkowym.
Nowe progi będą miały zastosowanie do transakcji rozpoczętych i niezakończonych przed 1 stycznia 2021 r., w zakresie tej części tych transakcji, które są realizowane w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2020 r., oraz dla transakcji zawartych po 31 grudnia 2020 r. Oznacza to, że nowe progi dokumentacyjne stosuje się dla dokumentacji sporządzanej za rok 2021 i lata kolejne.
Nowelizacja przewiduje ponadto objęcie obowiązkiem odpowiedniego stosowania zasady ceny rynkowej oraz obowiązkiem dokumentacyjnym transakcji kontrolowanych i transakcji innych niż transakcje kontrolowane z zagranicznym zakładem położonym w raju podatkowym.
W myśl nowych przepisów, w tym zakresie znowelizowane przepisy stosuje się do tych transakcji rozpoczętych i niezakończonych przed dniem 1 stycznia 2023 r., w zakresie tej części tych transakcji, które są realizowane w roku podatkowym rozpoczynającym się po dniu 31 grudnia 2022 r. lub transakcji rozpoczętych po dniu 31 grudnia 2022 r. Oznacza to, że obowiązek dokumentacyjny w zakresie tzw. bezpośrednich transakcji z zagranicznym zakładem położonym w raju podatkowym stosuje się dla dokumentacji sporządzanej za rok 2023 i lata kolejne.
Przypomnijmy, że zasada ceny rynkowej (the arm’s lenght principle) sprowadza się do tego, że jeżeli między dwoma przedsiębiorstwami w zakresie ich stosunków handlowych lub finansowych zostaną omówione lub narzucone warunki, które różnią się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne przedsiębiorstwa, wówczas zyski, które osiągnęłoby jedno z przedsiębiorstw bez tych warunków, ale z powodu tych warunków ich nie osiągnęło, mogą być uznane za zyski tego przedsiębiorstwa i odpowiednio opodatkowane. W przypadku kontroli cen transferowych organ podatkowy bada zatem, czy podmiot spełnia zasadę ceny rynkowej. Test rynkowości przeprowadza się poprzez analizę cen transferowych w oparciu o jedną z metod ustalania cen transferowych: metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej; metoda ceny odprzedaży; metoda koszt plus; metoda zysku transakcyjnego netto; metoda podziału zysku.
Z kolei przez zagraniczny zakład rozumie się:
– po pierwsze – stałą placówkę, poprzez którą podmiot mający siedzibę/miejsce zamieszkania lub zarząd na terytorium jednego państwa wykonuje całkowicie lub częściowo działalność na terytorium innego państwa, a w szczególności oddział, przedstawicielstwo, biuro, fabrykę, warsztat albo miejsce wydobywania bogactw naturalnych;
– po drugie – plac budowy, budowę, montaż lub instalację prowadzone na terytorium jednego państwa przez podmiot mający siedzibę lub zarząd na terytorium innego państwa;
– po trzecie – osobę, która w imieniu i na rzecz podmiotu mającego siedzibę/miejsce zamieszkania lub zarząd na terytorium jednego państwa działa na terytorium innego państwa, jeżeli osoba ta ma pełnomocnictwo do zawierania w jego imieniu umów i faktycznie je wykonuje. W każdym z tych przypadków jednak pod tym warunkiem, że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, nie stanowi inaczej.
