Przez ostatnie dwa lata, w związku z pandemią COVID-19, Ministerstwo Finansów decydowało się na wydłużenie o trzy miesiące ustawowego terminu na sporządzenie sprawozdań finansowych. Przepisy wyznaczają ten termin na 31 marca za rok poprzedni (za 2022 r. będzie to 31 marca 2023 r.). Po przedłużeniu przedsiębiorcy mieli czas na dopełnienie tego obowiązku do końca czerwca. Jednak w tym roku biznes nie ma co liczyć na dodatkowe tygodnie. Resort finansów już zakomunikował, że tym razem zmian nie będzie, co oznacza, że prace nad sprawozdaniami muszą być zakończone do końca marca. Do końca czerwca natomiast jest czas na zatwierdzenie sprawozdań finansowych, a do 15 lipca trzeba je złożyć we właściwym rejestrze sądowym.
Obowiązkami sprawozdawczymi objęte są wszystkie jednostki stosujące ustawę o rachunkowości: jednostki sektora prywatnego, organizacje non-profit, jednostki sektora finansów publicznych.
Ważne rekomendacje KSR
Skoro biznes już wie, że zostało mu półtora miesiąca na dopełnienie obowiązków sprawozdawczych warto też, aby przedsiębiorcy przy sporządzaniu sprawozdań sięgnęli do najnowszych wytycznych Komitetu Standardów Rachunkowości. Zostały one zaktualizowane m.in. o kwestie związane z niepewnością gospodarczą, w tym chociażby z wysoką inflacją.
W najnowszym wydaniu wytycznych KSR zwrócił uwagę m.in. na:
– założenia kontynuacji działalności w warunkach niepewności,
– inwentaryzację,
– uproszczoną wycenę wyrobów i usług,
– inflację i jej wpływ na wycenę aktywów i zobowiązań,
– rezerwy w warunkach niepewności,
– sytuację na rynku energii i jej wpływ na sprawozdania finansowe przedsiębiorstw energetycznych,
– przychody i koszty o nadzwyczajnej wartości lub które wystąpiły incydentalnie,
– ujawnienia w warunkach niepewności.
Adresaci wytycznych
Na rekomendacje KSR powinni zwrócić uwagę przede wszystkim osoby odpowiedzialne w firmach za przygotowanie sprawozdań finansowych, m.in. kierownicy jednostek. Ale jest to też lektura obowiązkowa dla biur księgowych czy biegłych rewidentów.
Nowe rekomendacje mają zastosowanie do rocznych sprawozdań finansowych (w tym skonsolidowanych) oraz sprawozdań finansowych sporządzanych na przykład w związku z ogłoszeniem upadłości jednostek lub w związku z ich restrukturyzacją. Ważne jest też to, że są one adresowane przede wszystkim do jednostek, w których dzień kończący rok obrotowy przypada na 31 grudnia 2022 r. Jak podkreśla KSR mogą być również stosowane w jednostkach, w których dzień bilansowy przypada w pierwszej połowie 2023 r., o ile występujące na dzień 31 grudnia 2022 r. uwarunkowania nie ulegną istotnej zmianie.
Nieprzewidziane zdarzenia
Jeśli mowa o niepewności gospodarczej, to pod jej definicję podlegają wszystkie zdarzenia typu: wojna na Ukrainie, wzrost cen energii i gazu, wysokie inflacja i stopy procentowe. Wszystkie te zdarzenia mogą mieć wpływ na sytuację finansową przedsiębiorstw. A jak wiadomo sprawozdanie finansowe musi odzwierciedlać ją rzetelnie i jasno – o czym Komitet przypomina w swoim dokumencie. Dlatego przygotowując sprawozdania finansowe za 2022 r. należy przeanalizować ewentualny wpływ niepewności występującej na dzień bilansowy oraz do dnia sporządzenia sprawozdania finansowego.
W dokumencie KSR omawia kilka ważnych dla sprawozdań kwestii, ale na dwie warto zwrócić szczególną uwagę. Jedna dotyczy inwentaryzacji w uproszczonej formule, która była powszechną praktyką w czasie pandemii. Druga dotyczy wysokiej inflacji i jej wpływu na biznes.
Uproszczenia nie mogą być codziennością
W czasie pandemii stosowana była dość powszechnie uproszczona inwentaryzacja w formie weryfikacji stanu. To nic innego jak porównanie danych ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami. Komitet w najnowszych wytycznych podkreśla, że ta forma spisu powinna być prowadzona tylko wyjątkowo (takim wyjątkiem była pandemia). Ponadto prowadzenie inwentaryzacji w formie weryfikacji stanu powinno być zawsze uzasadnione na piśmie. Jednak w sytuacji, gdy inwentaryzacja może być przeprowadzona w sposób tradycyjny, powinna przebiegać w ten sposób, bez żadnych uproszczeń. Jest ona bardziej precyzyjna i jest bardziej szczelna niż weryfikacja stanu (pozwala na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości).
Biznes a inflacja
Inna kwestia, która może istotnie wpływać na finanse przedsiębiorstw to wysoka inflacja, z którą mamy do czynienia. Dlatego też m.in. kierownicy jednostek powinni przeanalizować wpływ inflacji na prowadzoną działalność firmy. Może się ona przełożyć np. na bilans, rachunek zysków i strat, zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym lub rachunek przepływów pieniężnych. Dlatego też tak ważny jest odpowiedni wybór zasad (polityk) rachunkowości w każdym przypadku, aby pozwalały one na rzetelne odzwierciedlenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
KSR podkreślił, że firmy nie mogą stosować MSR 29 „Sprawozdawczość finansowa w warunkach hiperinflacji”, bo polska gospodarka nie jest obecnie gospodarką hiperinflacyjną w rozumieniu tego standardu.
