Podatnicy, którzy w 2023 roku ukończyli inwestycje nieruchomościowe lub oddali je do użytku będą musieli je rozliczyć pod kątem podatku od nieruchomości już w styczniu. Jak rozumieć terminy „ukończyć inwestycje” lub „oddać je do użytku”?
Artykuł 6 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych uzależnia powstanie obowiązku podatkowego od wcześniejszego wystąpienia jednego z dwóch zdarzeń: zakończenia budowy albo rozpoczęcia użytkowania (budowli lub ich części), które ma miejsce jeszcze przed zakończeniem budowy. Przepisy podatkowe nie wskazują, jak należy rozumieć termin „zakończenie budowy” – nie odsyłają w tym zakresie również do innych aktów prawnych. W praktyce, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem, za chwilę zakończenia budowy przyjmuje się dzień, w którym dokonano ostatniego wpisu w dzienniku budowy. Za rozpoczęcie użytkowania uważa się z kolei faktyczne wykorzystywanie nowo powstałego budynku lub budowli – może tym samym dojść do sytuacji, w której podatnik będzie zobowiązany do zapłaty podatku od nieruchomości od budynku, który – w rozumieniu przepisów prawa budowlanego – nie został jeszcze oddany do użytkowania. Podkreślić należy także fakt, o którym często podatnicy zapominają, że dla daty powstania obowiązku podatkowego nie ma znaczenia okoliczność późniejszego faktycznego uzyskania pozwolenia na użytkowanie czy rozpoczęcia użytkowania budynku, skoro wcześniej spełniony został warunek zakończenia budowy.
Jeśli podatnik ustali już, że spełnił przesłanki zakończenia inwestycji lub oddania do użytku, jakie obowiązki będzie miał w obszarze podatku od nieruchomości?
Przede wszystkim w sytuacji, w której podatnik zakończył budowę lub rozpoczął użytkowanie budynku czy budowli na przełomie roku, konieczne będzie ustalenie dokładnej daty, w której miało miejsce wskazane zdarzenie. Różnica paru lub nawet jednego dnia może przesądzić o tym, czy podatnik powinien wykazać dany obiekt do opodatkowania już w deklaracji na podatek od nieruchomości składanej w styczniu 2024 roku, czy też będzie mógł odroczyć moment powstania obowiązku podatkowego aż do roku 2025. Jeżeli jednak nasza budowa została zakończona w 2023 roku lub też w tym roku rozpoczęliśmy jej użytkowanie przed zakończeniem budowy – podatnik będzie zobowiązany na potrzeby podatku od nieruchomości ustalić, które obiekty z zakończonej inwestycji będą w ogóle podlegać opodatkowaniu, a także w jaki sposób, tj. czy mamy do czynienia z budynkiem czy z budowlą. Po prawidłowym określeniu przedmiotu opodatkowania, podatnik powinien ustalić powierzchnię użytkową nowych budynków oraz wartość nowo powstałych budowli, od których następnie wyliczy podatek od nieruchomości.
Na czym dokładnie rozliczenie podatku polega: jaką musi złożyć deklarację, do kiedy i jaki wpłacić podatek?
Osoby prawne, jednostki organizacyjne oraz spółki nieposiadające osobowości prawnej zobowiązane są do corocznego składania deklaracji na podatek od nieruchomości do właściwego organu podatkowego ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania (gruntów, budynków i budowli). Taka deklaracja, przygotowana na formularzu według ustalonego wzoru, powinna zostać złożona do organu podatkowego do 31 stycznia. Do tego dnia powinna zostać wpłacona także na rachunek właściwej gminy pierwsza rata, która wynika ze złożonej deklaracji – jednak każda kolejna rata musi zostać uiszczona już do 15 dnia każdego miesiąca.
A jak będzie w przypadku osób fizycznych?
Tu sytuacja wygląda nieco inaczej. Tu co do zasady osoby te zobowiązane są do jednorazowego złożenia informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości. Ponadto, jeżeli w trakcie roku podatkowego zaistniało zdarzenie mające wpływ na wysokość opodatkowania w tym roku, a w szczególności zmiana sposobu wykorzystywania przedmiotu opodatkowania lub jego części – osoby fizyczne mają 14 dni od dnia wystąpienia zdarzenia na skorygowanie złożonej informacji. Przy osobach fizycznych inaczej niż przy osobach prawnych wygląda również kwestia płatności samego podatku, gdyż podatek płatny jest w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminach: do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego, a samą wysokość podatku ustala organ podatkowy w drodze decyzji.
Co się stanie, gdy podatnik zapomni o tych obowiązkach?
Podatnik, który nie złoży deklaracji popełnia wykroczenie albo przestępstwo skarbowe i naraża się na odpowiedzialność karno-skarbową. Zgodnie z art. 54 Kodeksu karnego skarbowego czyn taki zagrożony jest karą grzywny do 720 stawek dziennych albo karą pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. Ewentualnie – jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest niewielka – wykroczenie skarbowe zagrożone jest karą grzywny.
W sytuacji, w której podatnik spóźni się ze złożeniem deklaracji, istnieje jednak możliwość uniknięcia tak dotkliwej kary – w tym zakresie, zgodnie z art. 16 Kodeksu karnego skarbowego podatnik powinien zawiadomić o tym fakcie organ powołany do ścigania i ujawnić istotne okoliczności tego czynu – składając jednocześnie deklarację na podatek od nieruchomości do właściwego organu podatkowego.
Odpowiedzialność karno-skarbową może ponieść także podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku – w tej sytuacji dodatkową „karą” będą także naliczone przez organ podatkowy odsetki, które podatnik będzie musiał uregulować.
