fbpx
wtorek, 19 marca, 2024
Strona głównaHistoriaPierwszy strajk w Ameryce zorganizowali… Polacy

Pierwszy strajk w Ameryce zorganizowali… Polacy

Robotnicze Święto Pracy już od ponad stu lat obchodzone jest na pamiątkę wyjątkowo krwawo stłumionego przez policję strajku robotników w Chicago 1 maja 1896 r. 126 lat temu setki robotników walczyło o godne warunki pracy i wyższe zarobki. Tymczasem, jak się okazuje, do pierwszego strajku na amerykańskiej ziemi doszło już niemal trzy wieki wcześniej, a strajkującymi byli… Polacy.

1 maja 1896 r. setki strajkujących robotników w Chicago, domagający się godnych warunków pracy – m.in. 8-godzinnego dnia pracy – zostało wyjątkowo brutalnie rozpędzonych przez policję. „Stróże prawa” nie wahali się strzelać do bezbronnego tłumu. W Chicago zginęło wtedy wielu robotników, a wśród nich także ci, którzy wyemigrowali „za chlebem” z polskiej ziemi.
Robotniczy protest z końca XIX w. w Chicago odbił się szerokim echem wśród robotników na całym świecie. To na pamiątkę tych zajść II Międzynarodówka Socjalistyczna uchwaliła w 1889 r. obchody Święta Pracy (na kongresie w Paryżu), wyznaczając dzień obchodów na 1 maja – w rocznicę krwawej pacyfikacji protestów w Chicago. Rodzący się wówczas ruch związkowy, bez względu na różnicę nurtów ideowych, przyjął ten dzień za swoje święto. Jedynie Stany Zjednoczone postanowiły, iż Labour Day (Dzień Pracy) będzie świętowany w pierwszy poniedziałek września – zapewne w celu uniknięcia przykrych skojarzeń z chicagowską masakrą z roku 1886.

Strajk Polaków w Jamestown

Tymczasem jak się okazuje Amerykanie „swój” Labour Day mogli równie dobrze ustalić na dzień 30 lipca – na pamiątkę pierwszego na amerykańskiej ziemi strajku w legendarnej osadzie Jamestown, a którego uczestnikami byli polscy rzemieślnicy. Tylko polscy rzemieślnicy…

Pierwszy strajk na amerykańskiej ziemi wybuchł 30 lipca 1619 r. z powodu odmowy przyznania prawa wyborczego kolonistom z Polski. Była to decyzja ówczesnego gubernatora stanu Wirginia. To polscy rzemieślnicy z Polski uruchomili tam hutę szkła i manufaktury dziegciu, smoły, potażu i lin okrętowych, a ich kwalifikacje były na tyle wysokie, że zajmowali się także nauczaniem zawodu kolonistów z Anglii.

Pierwsza grupa polskich rzemieślników przybyła do Jamestown już 1 października 1608 r., czyli w rok po założeniu tej pierwszej na amerykańskiej ziemi osady kolonistów angielskich. Zachowały się nazwiska kilku pierwszych polskich rzemieślników, a byli nimi: Michał Łowicki, Zbigniew Stefański, Jan Bogdan, Jan Mata i Stanisław Sadowski.

Prawdopodobnie Polacy byli związani umową, która w zamian za transport do Ameryki zobowiązywała ich do pracy w kolonii przez określoną liczbę lat. Jak Polacy znaleźli się na amerykańskiej ziemi? Założyciel i przywódca kolonii Jamestown – kapitan John Smith – przebywał na terenie Rzeczypospolitej podczas powrotu z tureckiej niewoli (trafił do niej w 1602 r.) i wiedział jakiej klasy mamy rzemieślników. Smith po objęciu władzy nad kolonią, którą założył w roku 1607, oficjalnie werbował rzemieślników w imieniu Wirgińskiej Kompanii Londyńskiej.

30 lipca 1619 r. polscy rzemieślnicy nie podjęli swojej pracy w kolonii. Spór Polaków z Johnem Smithem został jednak szybko zażegnany, a żądania polskich robotników spełnione. 31 lipca 1619 r. Polacy oficjalnie uzyskali równość praw wyborczych, co skutkowało natychmiastowym przerwaniem strajku. Z zapisu w księdze sądowej wynika, że polscy rzemieślnicy mieli także przyjąć pewną liczbę młodych kolonistów angielskich na naukę zawodu.

Odmowa pracy przez Polaków w 1619 r. była pierwszym w angielskiej kolonii i pierwszym w Ameryce Północnej strajkiem robotniczym.

Jarosław Mańka
Jarosław Mańka
Dziennikarz, reżyser, scenarzysta i producent, autor kilkunastu filmów dokumentalnych i reportaży (kilka z nich nagrodzonych). Absolwent historii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pasjonat podróży i tajemnic historii. Propagator patriotyzmu gospodarczego. Współpracownik magazynu „Nasza Historia”.

INNE Z TEJ KATEGORII

Jak Bismarck wydusił reparacje od Francji

Sprawa niemieckich reparacji należnych Polsce za zniszczenia podczas II wojny światowej wraca jak bumerang – ostatnio za sprawą wypowiedzi Donalda Tuska. Niemcy (i Donald Tusk) uważają sprawę za zamkniętą. Tymczasem warto przypomnieć, jak Niemcy wymogli reparacje za wojnę z Francją 1870-71 r.
5 MIN CZYTANIA

Największy filantrop w powojennej Polsce

Zarządzał jedną z największych prywatnych fortun w powojennej Europie. Był filantropem, mecenasem sztuki i wielkim patriotą. Finansował wiele polskich przedsięwzięć, ale przede wszystkim instytucje kultury. Czasem jednak odmawiał pomocy: na prośbę o wsparcie polskich sportowców na igrzyska w Moskwie odpowiedział, że „chwilowo nie posiada rubli”.
11 MIN CZYTANIA

„Warszyc. Inny wróg, cel ten sam”

Stworzył silną, liczącą kilka tysięcy żołnierzy organizację antykomunistyczną o nazwie Konspiracyjne Wojsko Polskie. Stanisław Sojczyński „Warszyc” walczył do końca, bo – jak mówił: zmienił się tylko wróg, a cel pozostaje ten sam – niepodległość.
4 MIN CZYTANIA

INNE TEGO AUTORA

Jak Bismarck wydusił reparacje od Francji

Sprawa niemieckich reparacji należnych Polsce za zniszczenia podczas II wojny światowej wraca jak bumerang – ostatnio za sprawą wypowiedzi Donalda Tuska. Niemcy (i Donald Tusk) uważają sprawę za zamkniętą. Tymczasem warto przypomnieć, jak Niemcy wymogli reparacje za wojnę z Francją 1870-71 r.
5 MIN CZYTANIA

Największy filantrop w powojennej Polsce

Zarządzał jedną z największych prywatnych fortun w powojennej Europie. Był filantropem, mecenasem sztuki i wielkim patriotą. Finansował wiele polskich przedsięwzięć, ale przede wszystkim instytucje kultury. Czasem jednak odmawiał pomocy: na prośbę o wsparcie polskich sportowców na igrzyska w Moskwie odpowiedział, że „chwilowo nie posiada rubli”.
11 MIN CZYTANIA

„Warszyc. Inny wróg, cel ten sam”

Stworzył silną, liczącą kilka tysięcy żołnierzy organizację antykomunistyczną o nazwie Konspiracyjne Wojsko Polskie. Stanisław Sojczyński „Warszyc” walczył do końca, bo – jak mówił: zmienił się tylko wróg, a cel pozostaje ten sam – niepodległość.
4 MIN CZYTANIA