Jest kolejny wyrok Trybunału Konstytucyjnego kwestionujący konstytucyjność przepisów o podatku od nieruchomości. Pierwszy był w lipcu, kolejny w październiku. Dotyczy on uzależnienia stawki podatku od garażu z tym, czy garaż ma wspólną księgę wieczystą z mieszkaniem, czy odrębną. Co dokładnie wynika z tego orzeczenia?
Zacznijmy od wskazania, że sprawa dotyczyła opodatkowania miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych zlokalizowanych w budynkach mieszkalnych. Deweloperzy oferują garaże, które mogą mieć różny status prawny – albo będą przynależeć do mieszkania, albo będą miejscem w wyodrębnionej prawnie hali garażowej. W tym drugim przypadku garaż ma odrębną księgę wieczystą.
Z orzeczenia TK (sygn. akt SK 23/19) wynika jednoznacznie: uzależnienie wysokości stawki podatku od nieruchomości od tego, czy garaż ma wspólną księgę z mieszkaniem, czy jest odrębną własnością narusza przepisy konstytucji. Dotychczas podatnicy, którzy posiadają garaż z wyodrębnioną księgą muszą płacić znacznie więcej podatku niż ci, którzy mają jedną księgę wieczystą dla mieszkania z garażem. Stawka podatku dla garaży z odrębną księgą jest bowiem 10-krotnie wyższa niż dla garażu, który jest wpisany do księgi razem z mieszkaniem.
Trybunał w swoim uzasadnieniu przypomniał, że taki sposób opodatkowania został ukształtowany w istocie w uchwale NSA z 2012 r. (sygn. akt II FPS 4/11), która zdeterminowała podejście interpretacyjne w tym zakresie na wiele lat. TK uznał, że taka uchwała sądu administracyjnego jest niedopuszczalna. W szczególności dlatego, że jest to przykład rozstrzygania wątpliwości dotyczących niejasnych regulacji podatkowych na niekorzyść podatników.
Warto również dodać, że TK wskazał, że ustawa o podatkach i opłatach lokalnych nie wyodrębnia garaży jako osobnego przedmiotu opodatkowania, uznając je, w zależności od stanu faktycznego, za odrębny budynek lub część budynku. Nie odwołuje się też w tym zakresie do innych regulacji. To zaś oznacza, że jeśli ustawodawca nie odwołał się w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych do innych ustaw niepodatkowych, to nie wolno tego „dopowiadać”, czy też „doprecyzowywać” interpretatorowi (np. sądowi).
Trybunał orzekł, że przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, w zakresie, w jakim umożliwiają – na potrzeby podatku od nieruchomości – uznanie wyodrębnionego lokalu-garażu znajdującego się w budynku mieszkalnym za część budynku o odmiennym niż mieszkalny charakterze, są niezgodne z art. 84 w związku z art. 217 konstytucji.
Co ten wyrok TK on oznacza dla podatników?
Według TK podatnicy przy opodatkowaniu garaży powinni być traktowani równo. O wysokości opodatkowania nie powinno decydować to, jaki jest ich status prawny. Dzięki orzeczeniu TK, mając garaż pod mieszkaniem z odrębną księgą wieczystą, podatnicy nie zapłacą więcej.
Ten październikowy wyrok został odroczony do końca 2024 r. Co to oznacza w praktyce?
To prawda. Odroczenie wejścia w życie wyroku TK oznacza, że od 1 stycznia 2025 r. będą musiały zajść zmiany w przepisach ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w tym zakresie. Podobnie zresztą w zakresie wyroku z 4 lipca 2023 r., o którym też rozmawialiśmy, gdzie TK uznał za niezgodną z konstytucją definicję budowli. Tu TK odroczył wejście w życie wyroku o 18 miesięcy. Jak to ujął TK: „Poważnych zmian wymaga cały mechanizm opodatkowania nieruchomości. Ustawodawca świadomość konieczności zmian ustawy o podatkach i opłatach lokalnych uzyskiwał z każdym kolejnym wyrokiem Trybunału, również uchwała NSA wskazała, że zmiany prawne są co najmniej pożądane”.
Te ostatnie dwa orzeczenia TK, ale również wieloletnie i liczne wątpliwości interpretacyjne i spory podatników w zakresie opodatkowania podatkiem od nieruchomości, powinny skłonić ustawodawcę nie do nowelizacji przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, a do jej napisania od nowa. Sam osobiście postuluję takie podejście już od kilku dobrych lat. Może to dobry moment, aby zebrać grono ekspertów, praktyków i przygotować nowy tekst tej ustawy, jakże ważnej dla wielu podatników i przedsiębiorców. Nowa ustawa powinna wyeliminować wszystkie dotychczasowe wątpliwości, a jednocześnie powinna przystawać do rzeczywistości gospodarczej, nie naruszając przy tym reguł konstytucyjnych.
Czy podatnicy, którzy płacą podatek, mimo niekonstytucyjności przepisów o podatku od nieruchomości, będą mogli go odzyskać?
Niestety nie, co wynika wprost z wyroku TK. Będą mogli to zrobić tylko podatnicy, którzy wnieśli skargę do Trybunału. Jak podkreślił TK taka decyzja podyktowana jest troską o finanse jednostek samorządu terytorialnego.
